Büyük yangınlar bilim adamlarını endişelendiren bir gizem

Büyük yangınlar bilim adamlarını endişelendiren bir gizem

Büyük yangınların şehirleri yok ettiği ve uzaydan görülebilen duman sütunları oluşturduğu bir çağda bilim insanları, yangınların insanlar, doğa ve iklim üzerindeki çeşitli etkilerini anlamaktan uzak olduklarını itiraf ediyor.

Atina, Hawaii ve Los Angeles son dönemde yıkıcı yangınlarla karşı karşıya kalırken, Kanada ormanlarındaki yangınlar son yıllarda rekorlar kırıyor.

Geçtiğimiz yıl, dünyanın dört bir yanından bir grup bilim insanı, Avrupa Uzay Ajansı ve Geleceğin Dünya Ağı tarafından desteklenen bir raporda, yangın şiddetindeki bu değişikliklerin "hala tam olarak anlaşılamayan eşi benzeri görülmemiş bir tehlikeyi temsil ettiği" konusunda uyardı.

İlgili haberler

Dünyanın dört bir yanındaki araştırmacılar, ya uçakları yangınlardan çıkan dumanın içinden geçirerek, uzaydan görülebilen duman bulutlarının uydu görüntülerini analiz ederek ya da toprak ve su yollarından örnekler alarak yangınların insanlar ve gezegen üzerindeki etkilerini değerlendirmeye çalışarak neler olduğunu anlamaya çalışıyorlar.

Ve bazen bu bilim adamlarının kendisi de yangınların kurbanı oluyor.

"En kötü düşman" 

Yangın tarihçisi Stephen Payne, ateşin her zaman insanlığın "dostu" olduğunu, ancak bugün "en büyük düşmanımız" haline geldiğini söylüyor.

Bu uzman, içinde bulunduğumuz dönemi “Perosen” olarak adlandırdı ve geçtiğimiz yüzyılda meydana gelen iklim değişikliği, sıcaklık, kuraklık ve kuvvetli rüzgarlar gibi bazı koşulları yıkıcı yangınların çıkmasına daha elverişli hale getirdi.

Ancak yangınların artmasının ve şiddetinin tek nedeni ısınma değil.

İklim değişikliğinin su döngüsünü değiştirmesi nedeniyle teşvik ettiği şiddetli yağışlar yangın riskini artırıyor. Çünkü bitkilerin hızla büyümesine neden oluyor ve bu bitkiler, Los Angeles'ta olduğu gibi, sonraki kuraklık döneminde yangınlar için ideal yakıt haline geliyor.

2021'de yapılan araştırma, Kuzey Kutbu'ndaki eriyen buz tabakası ile Amerika Birleşik Devletleri'nin batısında giderek şiddetlenen orman yangınları arasında bir bağlantı buldu.

Ancak bazen yangınlara yıldırım düşmesi, elektrik hatlarının kesilmesi veya kasıtlı olarak neden olunabilir.

Bazı bölgelerde uygunsuz yangın önleme yöntemleri yanıcı bitkilerin birikmesine neden olmuştur.

Kirlilik 
Bilim insanları yeni etkiler keşfetmeye devam ediyor.

Yangınlar havayı değiştirir, rüzgarları değiştirir, isin gökyüzüne yükselmesine neden olur ve yıldırımlara neden olabilir.

Yangınlar ayrıca büyük miktarlarda karbondioksit üretir ve hatta atmosferi etkiler.

Amerikan Uzay Ajansı'ndaki (NASA) bilim adamlarının yaptığı hesaplamalara göre, ağaçların bir miktar karbonu yeniden emdiğini bilerek, 2023'te Kanada'da çıkan orman yangınları, Rusya'da bir yılda yakıtın yakılmasından kaynaklanan karbon emisyonlarından beş ayda daha fazla karbon saldı. 

2023 yılında bilim insanları, Avustralya'daki büyük yangınlardan çıkan dumandan kaynaklanan kimyasal reaksiyonun, ozon deliğinin 2020 yılında %10 oranında genişlemesine neden olduğunu gösterdi.

Yangınların bazen beklenmedik etkileri olabiliyor.

Bir çalışma, Avustralya yangınlarından çıkan külün binlerce kilometre uzaktaki okyanusa düştüğünü ve en azından geçici olarak ekstra karbondioksiti emen plankton çoğalmasını tetiklediğini gösterdi.

Bu kül çok uzun mesafeler kat ediyor ve çalışmayı denetleyen Barselona Süper Bilgisayar Merkezi'nden Joan Llort, külün bir kısmının buz tabakasına düşerek daha hızlı erimesine neden olduğunu söylüyor. 
Kaynak:26 Ocak 2025, 16:10https://www.eremnews.com/environment/rckyoyj