ATATÜRK'ÜN İSTİKBAL İÇİN DİREKTİFLERİ - Prof. Dr. Mehmet Saray

ATATÜRK’ÜN İSTİKBAL İÇİN DİREKTİFLERİ
Prof. Dr. Mehmet Saray

Atatürk, ahlaken yüksek, milli dilini ve tarihini iyi bilen nesillerin yetiştirilmesini Cumhuriyetin selameti için şart görmüştür; Milli şuuru ayakta kalabilmesi ve uyanık bulunması için dil ve tarih uğrunda çalışmaya mecburuz” diyen Atatürk, “Türk çocuğu ecdadını tanıdıkça daha büyük işler yapmak için kendinde kuvvet bulacaktır . .. Türk kabiliyet ve kudretinin tarihteki başarılan meydana çıktıkça, bütün Türk çocukları kendileri için lazım gelen hamle kaynağını o tarihte bulacaktır. Bu tarihten Türk çocukları istiklal fikrini kazanacaklar, o büyük başarılan düşünecekler, harikalar yaratan adam lan öğrenecekler, kendilerinin aynı kandan olduklarını düşünecekler ve bu kabiliyetle kimseye boyun eğmeyeceklerdir” ” Her safhası vatan için, ahfad ve emsalimiz için şerefli hadiselerle dolu büyük bir menkıbe-i celadet teşkil eden Anadolu muharebelerin in heyecan bahş tafsilatını lisan-ı tarihe terkediyorum. Millet; milletin ruh sanatı, musikisi, edebiyatı ve bütün bediiyatı bu kudsi cidalin ilahi teranelerini müebbed bir vatan aşkının vecdleriyle daima terennüm etmelidir” [1] direktifini vermiştir.

Türk dilinin Türk milleti için mukaddes bir hazine olduğunu, aynı zamanda çok zengin olan dilin “her mefhumu ifadeyi kabiliyeti bulunduğunu, yalnız onun varlıklarını aramak, bulmak, toplamak, onlar üzerinde işlemek lazım” geldiğini söyleyen Atatürk, bunun milli his ile son derece alakalı olduğunu belirtmiştir. Şöyle ki: “Milli his ile dil arasındaki bağ çok kuvvetlidir . Dilin milli ve zengin olması, milli hissin inkışafında başlıca müessirdir. Türk dili dillerin en zenginlerindendir, yeter ki, bu dil şuurla işlensin … Türk dilinin, kendi benliğine, aslındaki güzellik ve benliğine kavuşması için, bütün devlet teşkilatımızın dikkatli alakalı olmasını isteriz” “Türk dilinin sadeleştirilmesi, zenginleştirilmesi ve kamuoyuna bunların benimsetilmesi için her yayın vasıtasından faydalanmalıyız. Her aydın hangi konuda olursa olsun, yazarken buna dikkat edebilmeli, konuşma dilimizi ise ahenkli, güzel bir hale getirmeliyiz”[2].

Atatürk, milli ahlak hususunda ise şu direktifleri vermiştir. “Millet analarının, millet babalarının, millet hocalarının ve millet büyüklerinin; evde, mektepte, orduda, fabrikada, her yerde ve her işte millet çocuklarına, milletin her ferdine bıkmaksızın ve mütemadiyen verecekleri milli terbiyenin gayesi, işte bu yüksek, milli hissi sağlamlaştırmak olmalıdır. .. Milli ahlakımızı medeni esaslarla ve hür fikirlerle destekleme ve takviye olunmalıdır. Tehdit esasına dayanan ahlak, bir fazilet olmaktan başka itimada da şayan değildir” [3]

“Milli terbiyenin ne demek olduğunu bilmekte artık bu türlü karışıklık kalmamalıdır. Bir de milli terbiye esas olduktan sonra onun dilini, usulünü, vasıtalarını da milli yapma zorunluluğu tartışmadan uzaktır. Milli terbiye ile geliştirmek ve yükseltmek istenilen genç dimağları bir taraftan da paslandırıcı, uyuşturucu, hayali fazlalıklarla doldurmaktan dikkatle kaçınmak lazımdır” [4]

“Terbiyedir ki, bir milleti ya hür, müstakil, şanlı yüksek bir toplum halinde yaşatır veya bir milleti esaret ve sefalete terkeder.

Terbiye kelimesi yalnız olarak kullanıldığı zaman, herkes kendine göre bin anlam çıkarır. Ayrıntıya girilirse terbiyenin hedefleri, maksatları çeşitlenir. Mesela dini terbiye, mim terbiye, milletlerarası terbiye … Bütün bu terbiyelerin hedef ve gayeleri başka başkadır. .. Yeni Türk Cumhuriyeti’nin yeni nesle vereceği terbiye mim terbiyedir” [5].

‘Milli terbiye, milli seciye ve milli kültür arasında büyük bir bağlantı olduğunu söyleyen Atatürk, yeni nesillere verilecek terbiyede buna son derecede dikkat edilmesini istemiştir. Şöyle ki:

“Şimdiye kadar takip olunan tahsil ve terbiye usullerinin milletimizin gerilemesinde mühim bir amil olduğu kanaatindeyim. Onun için milli terbiye programından bahsederken eski devrin boş inançlarından ve yaradılış vasfımızla hiç de ilgisi olmayan yabancı fikirlerden, şarktan ve garptan gelebilen bütün tesirlerden tamamen uzak, milli karakterimiz ve tarihimizle uyumlu bir kültür kastediyorum. Çünkü milli dehamızın tam olarak gelişmesi ancak böyle bir kültürle temin olunabilir. Herhangi bir yabancı kültür şimdiye kadar takip olunan yabancı kültürlerin korkunç neticelerini tekrar ettirebilir.

Çocuklarımız ve gençlerimiz yetiştirilirken onlara bilhassa mevcudiyeti ile, hakkı ile, birliği ile ters düşen bütün yabancı unsurlarla mücadele lüzumunun ve milli duyguya dayanan düşünceleri büyük bir olgunlukla her mukabil fikre karşı şiddetle ve fedakarlıkla müdafaa zorunluluğu telkin edilmelidir. Yeni neslin bütün manevi gücüne bu özellik ve kabiliyetin aşılanması mühimdir. Sürekli ve müthiş bir mücadele şeklinde ortaya çıkan milletlerin hayat felsefesi, bağımsız ve mutlu kalmak isteyen her millet için bu özelliği büyük bir şiddetle talep etmektedir [6].

Kültür ve fikir birliği idealini ise Atatürk, 4 Şubat 1935’de şöyle izah etmiştir:

” Bu yurdun en değerli varlığı yurttaşlar arasında milli birlik, iyi geçinrne ve çalışkanlık duygu ve kabiliyetlerinin olgunluğudur.millet varlığını, yurt erginliğini korumak için bütün yurttaşların canını ve herşeyini derhal ortaya koymaya karar vermiş olmak, bir milletin en yenilmez silahı ve koruma vasıtasıdır. Bu sebeple, Türk milletinin idaresinde ve  korunmasında milli birlik, milli duygu, milli kültür en yüksek göz diktiğimiz idealdir. Yüksek ve inkılapçı bir kültür seviyesine varmak için, önümüzde ki yıllarda çok emek vereceğiz. Müsbet ilimlerin temellerine dayanan  güzel sanatları seven, fikir terbiyesinde olduğu kadar beden terbiyesinde de kabiliyeti artmış ve yükselmiş olan faziletli, kudretli bir nesli yetiştirmek ana siyasetimizin açık dileğidir”[7]

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin, 1 Kası.m 1937 günü yapılan beşinci dönem üçüncü toplanma yılını açılış konuşmasında Atatürk, şu sözleri söylemiştir:

Efendiler! . . . Büyük davamız, en medeni ve en müreffeh millet olarak varlığımızı yükseltmektir.

Bu, yalnız kurumlarında değil. düşüncelerinde temelli bir inkılap yapmış olan büyük Türk milletinin dinamik idealidir. Bu ideali en kı sa zamanda başarmak için, fikir ve hareketi beraber yürütmek mecburiyetindeyiz. Bu teşebbüste başarı ancak, süreli bir planla ve en rasyonel tarzda çalışmakla mümkün olabilir. Bu sebeple okuyup yazma bilmeyen tek vatandaş bırakmamak; memleketin büyük kalkınma savaşının ve çatısının istediği teknik elemanları yetiştirmek; memleket davalarının ideolojisini anlayacak, anlatacak, nesilden nesile yaşatacak fert ve kurumlan oluşturmak; işte en önemli umdeleri en kısa zamanda temin etmek, Kültür Vekaleti’nin üzerine aldığı büyük ve ağır mecburiyetlerdendir.

İşaret ettiğim umdeleri, Türk gençliğinin dimağında ve Türk milletinin şuurunda daima canlı bir halde tutmak, üniversitelerimize ve yüksek  okullarımıza düşen başlıca görevdir.

B unun için memleketi şimdilik üç büyük kültür bölgesi halinde mütalaa ederek: garb bölgesi için İstanbul Üniversitesi’nde baş lanmış olan ıslahat programı daha radikal bir tarzda tatbik edilerek Cumhuriyete cidden modem bir üniversite kazandırmak: merkez bölge için Ankara Üniversitesi’ni az zamanda kurmak lazımdır. Ve doğu bölgesi için Van gölü sahillerinin en güzel yerinde, her şubeden ilk okullarıyla ve nihayet üniversitesiyle modern bir kültür şehri yaratmak yolunda, şimdiden faaliyete geçilmelidir…

Nihayet, Atatürk, milli kültürü işleme faaliyetinin gerçekleşmesi için vazifelendirdiği ve “kültür ordusu” dediği öğretmenlere büyük işlerdüştüğünü belirterek, kendilerine şu direktifi vermiştir:

“Efendiler ! Yetişecek çocuklarımıza ve gençlerimize, görecekleri tahsilin hududu ne olursa olsun, ilk önce ve her şeyden önce Türkiye’nin istiklaline, kendi benliğine, milli geleneğine düşman olan bütün unsurlarla mücadele etmek lüzumu öğretilmelidir. Dünyada uluslararası duruma göre, böyle bir mücadelenin gerektirdiği manevi un_surlara sahip olmayan kişiler ve bu mahiyette kişilerden oluşan cemiyetlere hayat ve istiklal yoktur” [8]

DİPNOTLAR:
 Atatürkçülük S.8
Atatürkçülük, s. 6.
Atatürkçülük , s. 10.
Aynı yer.
Aynı yer.
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri il, s. 1 6- 1 7.
Arsan, Atatürk’ün Tamim, Telgraf’ ve Beyannameleri , s. 573 .
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I. s. 224.
KAYNAKLAR
Ağış, F. , Laiklik ve İslamda İnsan Hakları, Ankara 1976.
Ağırakça, A., İslami Devlet Düzeni , İstanbul 1978.
Altay, F. , “Dindar Atatürk”, Atatürk, Din ve Laiklik , İstanbul 1968.
Armağan, S., “Din, Vicdan Hürriyeti ve Laiklik”, Milli Eğitim ve Din Eğitimi, Aydınlarocağı’nın İlmi Semineri, İstanbul 1981, s. 177-199.
Arsal, S.M. , Türk Tarihi ve Hukuk, İstanbul 1947.
Arsan, N., Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri ( 1917- 1938), Ankara 1964.
Arslan, A., Darülfünun’dan Üniversiteye Geçiş, İstanbul 1995.
Atatürk, Din ve Laiklik , Belgelerle Türk Tarihi Dergisi yay., İstanbul 1968.
Atatürk’ün Ekonomi Görüşleri, K.K.K.’lığı Yay., Ankara 1982.
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri , 1-II, İstanbul 1945.
Atatürk, Genelkurmay Başk. ATASE yay., Ankara 1980.
“Atatürk”, mad., İslam Ansiklopedisi, C. I.
Atatürk, M. K., Nutuk, 1-II, Kültür Bakanlığı yay. İstanbul 1973 .
Atatürkçülük (Birinci Kitap) Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri, Ankara, Genelkurmay Başk. Basımevi, 1982.
Barkan, Ö.L., “Kanun-Name”, mad. , İslam Ansiklopedisi, C. VI.
Barkan, Ö.L., Osmanlı İmparatorluğu ‘nda Zirai Ekonominin Hukuki ve Mali Esaslar, İstanbul 1943 .
Başgil, A.F. , “Din Hürriyeti”, Atatürk, Din ve Laiklik , İstanbul 1968.
Başgil, A.F., Din ve Laiklik , 3. baskı, İstanbul 1977.
Baysun, M.C., “Cemali” mad., İslam Ansiklopedisi, C. III.
Baysun, M.C., “Ebussu’ud Efendi”, mad., İslam Ansiklopedi si, C. IV.
Bayur, Y. K., “Laiklik”, Laiklik , Ankara 1968.
Belen, F. , “Atatürk Devrimi ve Din”, Atatürk, Din ve Laiklik , İstanbul 1968, s. 61-98.
Cebesoy, A.F. , Moskova Hatıraları, İstanbul 1955.
Cumhuriyet Gazetesi, “III. Türk Dil Kurultayı”, İstanbul, 24 Ağustos- 1 Eylül 1936.
Çağatay, N., Türkiye’de Gerici Eylemler , Ankara 1972.
Çağatay, N. , “Türkiye’de Din Sömürüsü ve Laiklik”, Belleten , Sayı: 163 (Temmuz 1977).
Cihan, E. , “Atatürk ve Hukuk Devleti Kavramı”, Atatürkçü Düşünce El Kitabı – 1 , Ankara 1995.
Demirer, E., Din, Toplum ve Kemal Atatürk, Ankara 1969.
Doğramacı, E. , “Atatürk ve Kadın Hakları”, Atatürkçü Düşünce El Kitabı, Ankara 1995.
Dönmezer, S., “Atatürk İnkılapları ve Sosyal Değişme Teorileri”, Atatürkçü Düşünce El Kitabı, Ankara 1995.
Ergin, O. , Türk Maarif Tarihi, İstanbul 1977.
Fığlalı, R. E. , “Atatürk ve Din” Atatürkçü Düşünce El Kitabı, Ankara 1995.
Genç, R., Türkiye’yi Laikleştiren Yasal ar, 3 Mart 1924 tarihli Meclis Müzakereleri ve Kararları, Ankara 1998.
Giritli, İ. , Kemalist Devrim ve İdeolojisi , İstanbul 1980.
Gökbilgin, T., “Atatürk ve İnkılapları”, Cumhuriyet’in 50. Yılına
Armağan , İ.Ü. Edebiyat Fakültesi, İstanbul 1973.
Hafızoğlu, Z. , “Türk Hukuk Düzeni ve Laiklik”, Atatürkçü Düşünce El Kitabı, Ankara (1982)
Harris, A.G. , Türkiye’de Komünizmin Kaynakları, İstanbul 1979.
Ilgar, İ., “Atatürk, Laiklik, Din ve Devrim”, Atatürk, Din ve Laiklik , İstanbul 1968.
İnalcık, H.-Anheger, R., Kanunname-i Sultani Ber Muceb-i Örf-i Osmani, Ankara 1956.
İnan, A. , “Atatürk’ün Tarih Tezi”, Belleten , Ill/10 ( 1939)
İnan, A. Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürk’ün El Yazıları, Ankara 1969.
İnan, A., “Atatürk’ün Tarih Tezi”, Belleten, C. fil, Sayı 10, Ankara 1939.
İnan, A., Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyeti’ nin Birinci Sanayi Planı 1933 , Ankara 1972.
İnan, A., K. Atatürk’ü Anarken, Ankara 1956.
İnan, A., M. Kemal Atatürk’ten Yazdıklarım, İstanbul 1971.
İnan, Abdülkadir, Eski Türk Dini Tarihi, Ankara 1976.
Jaschke, G. , “Türkiye’de Kuran-ı Kerim Kursları” (Türkçe ter. N. Arsan),
İslam Tetkikleri Enstitüsü D ergisi, V, Cüz: 1-4, 1973.
Kafesoğlu, İ., ‘Türk Fütuhat Felsefesi ve Malazgirt Muharebesi”, Tarih
Enstitüsü Dergisi, Sayı: 2, (Ekim 1971, İstanbul).
Kafesoğlu, İ., “Selçuklular”, mad., İslam Ansiklopedisi, C. 10.
Kafesoğlu, İ., Türk Milli Kültürü, Ankara 1977.
Kafesoğlu, İ., Eski Türk Dini, Ankara 1980.
Kafesoğlu, İ., “Atatürk ve Türk Devleti”, Türk Kültürü, sayı: 61 (1967).
Karal, E.Z. , “Devrim ve Laiklik”, Atatürk, Din ve Laiklik, İstanbul 1968.
Kaymaz, N. , “Malazgirt Savaşı ve Anadolu’nun Fethi ve Türkleşmesine Dair”, Malazgirt Armağanı, Ankara 1971.
Kırzioğlu, M.F. , “Erzurum Kongresinin Sağ Kalan Beş Mümessili”, Türk Kültürü, Sayı: 85, Kasım 1969.
Kırzioğlu, M.F. , Tüik İnkılap Tarihi, Erzurum 1982.
Kocatürk, U., Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1971.
Köymen, N. , Dinsel Bunalımdan Gerçek Hak Yoluna, İzmir 1972.
Köymen, M.A., Tuğrul Bey ve Zamanı, İstanbul 1976.
Kramers, H.J. , “Şeyh’ül İslam” mad. İslam Ansiklopedis i, C. 1 1.
Köprülü, M. Fuad, “Bir Hatıra”, Belleten , III/10 (1939).
Koraz, Z. , Atatürk ve Türk Dili: Belgeler , Ankara 1922.
Mateos, Urfalı Mateos Vekayi-Namesi, (Türkçe ter. D.N. , Andreasyon), Ankara 1962.
Okur, Y., Atatürk’le On Beş Yıl, Dini Hatıralar, İstanbul 1962.
Orkun, H.N. , Eski Türk Yazıtları , C. 4, İstanbul 1936, The Compact Edition of the Oxford English Dictionary, I-II.
Ozankaya, O., Atatürk ve Laiklik, Ankara 1981.
Ögel, B ., Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Ankara 1979.
Özbudun, E., “Atatürk ve Laiklik”, Atatürk Araştırma Dergisi, VII/24 (Temmuz 1992).
Özek, Ç. , Türkiye’de Laiklik , İstanbul 1968.
Özek, Ç., Türkiye’de Gerici Akımlar ve Nurculuğun İç Yüzü, İstanbul 1964.
Özek, Ç. , 100 Soruda Türkiye’de Gerici Akımlar, İstanbul 1968.
Pazarlı, O., Din Psikolojisi, İstanbul 1972.
Saray, M. , “Atatürk ve Türk Tarihi”, Türk Kültürü, sayı: 249 (Ocak 1984).
Saray, M. , İstanbul Üniversitesi Tarihi (1453- 1993), İstanbul 1996.
Saray, M. , “Atatürk’ün Sovyet Politikası”, Atatürk’e Armağan, Ed. Fak.Yay., İstanbul 1981 .
Saray, M. , Gasprah İsmail Bey’den Atatürk’e Türk Dünyasında Dil ve Kültür Birliği , İstanbul 1933.
Saray, M., Kıyafet ve Laiklik, Ankara 1989.
Savcı, B., Laik Düşünce ve Hareketin Gerisindeki Tehlike, Ankara 1958.
Selçuk, İ., “Bir Ayağı Konya Müftüsünde … Bir Ayağı Demirel’de”, Laiklik, Ankara 1968.
Sertoğlu, M. , “Atatürk ve İslamiyet”, Atatürk, Din ve Laiklik, İstanbul 1968.
Sinanoğlu, S., “Laik Kelimesinin Etymonu ve Anlamı”, Laiklik , C. 1, İstanbul 1954.
Su, M. K.,-Mumcu, A., Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, İstanbul 1986.
Şapolyo, E. B., Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, İstanbul 1966.
Taneri, A., Türk Devlet Geleneği, Ankara 1981.
Tarakçıoğlu, N., “Atatürk ve Gençlik” Atatürk Haftası Armağanı, Genelkurmay B aşkanlığı, Ankara 1986.
Taşdemirci, E. , Türkiye Cumhuriyetinde Laiklik ve Din Eğitimi, A. Ü. İlahiyat Fakültesi’nde 1977’de verilen tebliğ.
Tekçe, İ.H. , “Benim Atam İman ve İnsanlık Abidesiydi”, Atatürk, Din ve Laiklik, İstanbul 1968.
Tengirşek, Y.K. , “İman Dolu Varlık Atatürk”, Atatürk, Din ve Laiklik, İstanbul 1968.
Timurtaş, F.K. , “Atatürk’ün Görüşleri ve Düşünceleri”, Türk Kültürü, sayı: 37, Kasım 1965.
Tuğ, S., “Atatürk ve Din Eğitimi”, Tercüman gazetesi, 23 Ocak 1981.
Tunaya, T.Z., İslamcılık Cereyanı, İstanbul 1962.
Turan, O., Selçuklu Tarihi ve Türk· İslam Medeniyeti, İstanbul 1969.
Turan, O. ,Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi 1-11, İstanbul 1977. Türk Ansiklopedisi.
Türk Dili, “III. Türk Dil Kurultayınca kabul ve tasdik edilen Türk Dil Kurumu Ana Tüzüğü ve Çalışma Programı”, sayı: 20 (1936).
Türkiye Büyük Millet Meclisi Gizli Celse Zabıtları, l·IV T.B .M.M. Basımevi, Ankara 1980.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982)
Uzunçarşılı, İ.H., Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı , Ankara 1965.
Ünsal, H., Laiklik ve Atatürk’ün Laiklik Politikası, Genelkurmay Başk. ATASE yay., Ankara 1980.
Villalta, E. , Atatürk, çev. M. F. Özsü, Ankara 1982.
Yavuz, F. , Din Eğitimi ve Toplumumuz, Ankara 1969.
Yücekök, A. , 100 Soruda Türkiye’de Din ve Siyaset, İstanbul 1971.
KAYNAK :
CUMHURİYETİN 75. YILINDA ATATÜRK İLKELERİ ve DAYANDIĞI TARİHİ TEMELLER – Prof.Dr. İbrahim KAFESOGLU  Prof.Dr. Mehmet SARAY : İstanbul Üniversitesi Yayın No 4174 Edebiyat Fakültesi Yayın No. 3414 ISBN 975 – 404 – 538 – O

https://www.bilgipedia.org/?s=atat%C3%BCrk