Aşık Veysel ve 21 Mart'ta Meydana Gelen Olaylar - Yazan: FAZLI KÖKSAL

Günün Portresi: Aşık Veysel

Âşık Veysel Şatıroğlu, 1894 yılında Sivas'ın Şarkışla ilçesine bağlı Sivrialan köyünde dünyaya geldi. Veysel'in iki kız kardeşi, yörede yaygınlaşan çiçek hastalığına yakalanarak yaşamlarını yitirdi. Ardından Veysel de yedi yaşında aynı hastalıktan dolayı iki gözünü de kaybetti.
Gözünü kaybedişini şöyle anlatır; « Çiçeğe yatmadan evvel anam güzel bir entari dikmişti. Onu giyerek beni çok seven Muhsine kadına göstermeye gitmiştim. Beni sevdi. O gün çamurlu bir gündü, eve dönerken ayağım kaydı ve düştüm. Bir daha kalkamadım. Çiçeğe yakalanmıştım... Çiçek zorlu geldi. Sol gözümde çiçek beyi çıktı. Sağ gözüme de, solun zorundan olacak, perde indi. O gün bugündür dünya başıma zindan. »
Babasının, Âşık Veysel'e oyalanması için aldığı bağlamayla önce başka ozanların türkülerini çalmaya başladı. Soyadı kanunundan sonra Şatıroğlu soyadını alan Âşık Veysel saz çalmayı zamanla ilerletti.
Sivas Milli Eğitim Müdürü olan Ahmet Kutsi Tecer’in ilk defa 5 Ocak 1931’de düzenlediği ve on beş âşığın çağrıldığı Sivas Âşıklar Bayramı’na katılan Âşık Veysel’i bu tarihten sonra Ahmet Kutsi Tecer korumasına aldı ve edebiyat dünyasına tanıttı. 1933’ten sonra, eski gezginci âşıklar gibi, elinde sazı ile hemen hemen bütün yurdu dolaştı.  Daha sonra yine Ahmet Kutsi Tecer’in desteği ile Köy Enstitüleri'nde saz hocalığı yaptı.
1965 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından “ana dilimize ve millî birliğimize yaptığı hizmetlerden dolayı” özel bir kanunla vatanî hizmet tertibinden aylık bağlandı. Sağlığında, şiirlerini çalıp söylediği plakların yanında “Karanlık Dünya” adı ile kendisinin ve köyünün görüntülendiği bir de film yapıldı.
1970'li yıllarda Selda Bağcan, Gülden Karaböcek, Hümeyra, Fikret Kızılok ve Esin Afşar gibi bazı müzisyenler Âşık Veysel'in deyişlerini düzenleyerek yaygınlaşmasını sağladı.
İlk şiiri, Cumhuriyet’in 10. yıl dönümünde Atatürk için söylediği destandır. İlk şiir kitabı olan Deyişler 1944’te Ankara’da Halkevleri Genel Merkezi’nce yayımlandı. Şiirlerini daha sonra Sazımdan Sesler (1949) adlı kitapta topladı. Bütün şiirlerini bir araya getirdiği Dostlar Beni Hatırlasın (1970) ise son kitabıdır.
Âşık Veysel’in şiirleri konu bakımından epeyce zengin bir çeşitlilik göstermektedir. Yaşama sevinciyle hüzün, iyimserlikle umutsuzluk şiirlerinde iç içedir. Doğa, toplumsal olaylar, din ve siyasete ince eleştiriler yönelttiği şiirleri de vardır. Yûnus’un etkisi altında kalarak söylediği şiirlerinde tasavvuftan izler bulunur. Aşk şiirlerindeki deyişleriyle bir yönden de Karacaoğlan’ın devamı gibidir. Şiirlerinde yer yer yöresinin ağız özellikleri de görülür. Sazı ve sesi zayıf olan Âşık Veysel, âşıklık geleneğinin hikâye anlatma, muamma asma ve çözme, atışmalarda bulunma gibi yönlerine ilgi göstermemesiyle, klasik aşık geleneğinden ayrılır. Şiirlerinde, ülke ve birey  sorunlarıyla öncülü ve çağdaşı aşıklardan daha fazla ilgilendiği için   onlardan daha ileri bir halk şiiri anlayışının temsilcisidir.  .
Eserlerinde Türkçesi yalındır. Dili ustalıkla kullanır.
21 Mart 1973’te doğduğu köy olan Sivrialan’da öldü; “Her kim olursa bu sırra mazhar / Dünyaya bırakır ölmez bir eser / Gün gelir Veysel’i bağrına basar / Benim sadık yârim kara topraktır.” Şiirinde bahsettiği gibi aynı gün sadık yâri kara toprak onu bağrına bastı..
Ölümünden sonra evi, müze haline getirildi. Ölüm yıl dönümlerinde köyünde yapılan törenlerle anılmaya başlandı.

21 Martta Meydana Gelen Önemli Olaylar
1452 - Fatih Sultan Mehmet’in emriyle Güzelcehisar karşısına Mimar Muslihiddin nezaretinde Boğazkesen hisarının (Rumelihisarı) yapımına başlandı.
1522 – Kanuni’nin kızı Mihrimah Sultan doğdu.
1590 - Osmanlı Devleti ve Safevî Devleti arasında, Ferhat Paşa Antlaşması imzalandı.
1653 - Osmanlı tarihinde ilk bütçeyi yapan Sadrazam Tarhuncu Ahmed Paşa bu icraatından rahatsız olanların padişaha şikâyeti sonucu idam edilerek öldürüldü.
1779 - Osmanlı Devleti ile Rusya arasında, Aynalıkavak Antlaşması imzalandı.
1800 – Arnavutluk ile İtalya arasında bulunan 7 adanın oluşturduğu Cezâir-i-Seb’a Cumhuriyeti Osmanlı himayesine girdi.
1914 - Başyazarlığını Nigar Hanım'ın yaptığı "Kadınlık" adlı dergi, haftalık olarak yayımlanmaya başladı.
1918 - Tortum'un düşman işgalinden kurtuldu.
1921-Padişah Vahdettin üç yüksek komiserle ayrı ayrı görüştü. İngiliz Yüksek Komiseri Rumbold'a Ankara önderlerini şikâyet etti; onların Türk olmadıklarını ve bir avuç eşkıya olduklarını ileri sürdü, onların tahtı tehlikeye soktuklarını belirtti. Bekir Sami'nin makul bir kişi ama onu gönderenlerin şovenist olduklarını söyleyen Vahdettin, Mustafa Kemal'in 2o- 30 yıl Londra'da da kalsa değişmeyeceğini anlatarak. Mali durum İstanbul Hükümeti'ni güçsüz bırakmaktadır, memurlar yoksulluk yüzünden Anadolu'ya geçmektedirler" dedi. Kendisinin güçsüz ve yapayalnız olduğunu söyledi
1922- Buhara Halk Şuralar Cumhuriyeti Hükümeti'nin Maarif Müsteşarı İsmail Sadri, Ankara'ya geldi. Buhara'dan gelen kurul, getirdikleri 25 öğrenciyi Trabzon ve Kastamonu okullarına yerleştirdi.
1923- Atatürk’ün Konya Türkocağı’nın ziyaretinde şeref defterine şunları yazdı: “Konya, muhtelif Türk Devletleri yaşamış öz Türk vatanıdır. Konya, asırlardan beri tüten büyük bir Türk ocağıdır. Türk kültürünün esaslı kaynaklarından biridir. Konya Türkocağı, Konya Türklüğünün hakikî bir timsali olmalıdır. Bu Ocak’tan milletin hissini, ülküsünü daima ısıtacak, nurlandıracak parlak alevler semalara yükselmelidir, çok yükselmelidir!”
1937 - Tunceli'de Dersim İsyanı başladı.
1941 - Ankara Radyosu, yeniden Rumca yayına başladı.
1952 - 950 grostonluk Galatasaray şilebi, Karadeniz'de Kefken açıklarında battı, 15 kişilik mürettebattan kurtulan olmadı.
1956 - Türkiyenin ilk kadın milletvekillerinden Satı Çırpan vefat etti.
1964 - Boulanger Müzik Ödülü'nü, Türk piyanist İdil Biret kazandı.
1973 – Türk Halk Edebiyatının son devi Aşık Veysel vefat etti.
1979 - Atina Yüksek Mahkemesi aldığı kararla, Türkiye'nin Kıbrıs'a yaptığı müdahalenin, Zürih Antlaşması'nın IV. maddesine göre yasal olduğunu onayladı.
1991 - Ankara'nın eski belediye başkanlarından, mimar ve yazar Vedat Dalokay ile eşi trafik kazasında öldü.
1992 - Van, Şırnak, Cizre ve Adana'da Nevruz kutlamaları sırasında çıkan olaylarda 38 kişi öldü.
1993 - Antalya'da yapılan Türk Kurultayı kutlamalarına, Cumhurbaşkanı Turgut Özal ve Başbakan Süleyman Demirel de katıldı.
2008 - Ergenekon Çetesi suçlamasıyla İlhan Selçuk, Doğu Perinçek ve Kemal Alemdaroğlu gözaltına alındılar.
2009 - TRT Avaz yayına girdi.
2018 - Diplomat ve siyasetçi Deniz Bölükbaşı vefat etti