Açelya OĞUZ: HIDIRELLEZ'DE HIZIR YOLDAŞINIZ OLSUN

HIDIRELLEZ’DE HIZIR YOLDAŞINIZ OLSUN

Hıdırellez, geleneksel yaşantıda döngüsel zamanın mevsimsel bayramlarından biridir. Türk kültüründe Hızır ile İlyas’ın kavuştuğu gün olarak bilinir. Hızır, Türklerde toprağı uyandıran, yeşerten İlyas ise suyu uyandıran peygamberlerdir.  Hıdırellez bayramı, İslamiyet’ten önceki Türk dini olan Tengricilikte yer-su iyeleri (doğayı koruyan ruhlar) olarak bilinirken İslamiyet’in kabulüyle birlikte peygamberlere atfedilmiştir. Cemreler düştükten ortalama bir ay sonra bitkilerin çiçek açması, hayvanların kış uykusundan uyanması, evcil hayvanların çayıra salınması ile yılın verimli geçmesi için yapılan iyi dilek temennilerinden oluşmaktadır.

            Hıdırellez’de verimlilik için ev içinde, mesire alanlarında bireysel veya topluca yapılan uygulamalara rastlanmaktadır. 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gecede dilekler bir kâğıda çizilerek gül ağacının altına gömülmekte veya akan suya dilekler atılmaktadır. Gül ağacındaki dilek toprağın koruyucusuna, suya atılan dilek ise suyun koruyucusuna gönderilmektedir. Hızır yolda kalanların, İlyas ise denizde kalanların yardımcısıdır. 5 Mayıs günü Hıdırellez’den evvel bahar temizliği yapılarak ev kötü ruhlardan, iyelerden veya modern insanın deyimiyle enerjilerden arındırılmaktadır. 6 Mayıs’ta ise aileler hep birlikte piknik yapmakta, Hıdırellez pilavı yapılarak çevreye dağıtılmaktadır. Hızırla ilgili Gümüşhane’de de çeşitli inanışlar vardır. Hızır dilenci kılığına girer bir kapıyı çalarak yardım istermiş. Eğer ev sahibi ona bir kap yemek veya bir bardak su verirse evi mükafatlandırıp onlara bolluk sunarmış. Gelen kişi Hızır ise bastığı yerlerde otlar yeşerirmiş. Bu sebeple “Her geleni Hızır, her geceyi Kadir bil.” denilmektedir. Bahsi gecen “kadir” kelimesi Müslümanlıktaki kadir gecesine göndermedir. Türk kültüründe yılın başlangıcı modern zamandaki takvim algısından farklı olarak kışın ortası değil, baharın başlarından itibaren sayılmaktadır. Yenilenme ayında işlerimiz kolaylaşsın, sofralarımız şenlensin. Hızır yoldaşınız olsun.

Açelya OĞUZ