Abdülhamit Süleyman Çolpan - Zarema Memetova

Abdülhamit Süleyman Çolpan

Ünlü bir Özbek şair... Çolpan, Türk dünyasının parlayan yıldızıdır. 14 Haziran 1937'de milliyetçi olması suç sayılmış ve halk düşmanı olarak tutuklanmıştır. hapishanede gördüğü yoğun işkencelerden 1 yıl sonra kurşuna dizilerek infaz edilmiştir.

Hapishanede İnsanların hafızasını yitirmesine, deli olmasına yol açan bir işkence usulleri vardı. Önce esirin başını kazır, saçlarını tek tek kökünden çıkarırlardı. Bunu yaparken usta bir kasap oracıkta bir deveyi yatırıp keser, derisini yüzer. Sonra bu deriyi parçalara ayırır, taze taze, esirin, kan içinde olan kazınmış başına sımsıkı sararlardı. Buna “Deri geçirme işkencesi” derlerdi. Böyle bir işkenceye maruz kalan tutsak ya acılar içinde kıvranarak ölür, ya da hafızasını tamamen yitiren, ölünceye kadar geçmişini hatırlamayan bir ''mankurt'', yani geçmişini bilmeyen bir köle olurdu. bir tutsağı mankurt yaptıkları duyulur, öğrenilirse artık onun en yakınları bile gerek zorla, gerek fidye vererek kurtarmak istemezlerdi. Çünkü bir mankurt, eski vücuduna saman doldururmuş bir korkuluktan, bir mankenden farksız olurdu.”

Çolpan zaman zaman sorgulanmış ve hapis cezaları almıştı. Ölümünden 1988 yılına kadar milliyetçilik ve Türkçülüğü anlattığı için eserlerinin yayınlanması ve okunması yasaklandı. Sekiz defa tutuklanan Çolpan, Stalin vahşetine maruz kaldı ve en sonunda ''mankurt'' yapılarak bir yıl işkence gördükten sonra 4 Ekim 1938 tarihinde Taşkent’te kurşuna dizilerek şehit edildi. Suçu Türk milliyetçisi olmasıydı ve halkının Sovyetleştirilmesine karşı çıkmasıydı. Sovyet rejimi tarafından vatan haini olarak ilan edilmiş ve ne ilginçtir ki ölüm kararı da şehit edildikten bir gün sonra çıkmıştı.

Bu makale Tavrida National V.I. Vernadsky Universitesine Rusca Tercüme edilmiştir.

Zarema Memetova