ZARALI MAHİR
Birinci Dünya Savaşı öncesinde Sivas- Erzincan -Tunceli bölgesinde yoğun bir Ermeni nüfusu yaşamaktadır. Bu nüfus yapısından faydalanmak isteyen Batılı devletler, sürekli olarak Ermenileri kıştırtır, örgütler, silah ve para olarak destek sağlarlar. Özellikle Suşehri, Hafik ve Gemerek ilçeleri ile Şebinkarahisar arasındaki bölgede çok yoğun bir silahlı Ermeni çeteleri varlığı görülmektedir. Birinci Dünya Savaşı başlayınca bu illerimizdeki tüm gençler askere alınınca bölgedeki köylerde sadece çocuklar, kadınlar ve yaşlı erkekler yaşamaktadır. Bunu fırsat bilen Ermeni komitacılar ise savunmasız köylere saldırarak katliamlar yapmaktadırlar.
1913 yılı Ağustos ayında bölgeye gelen Amerikalı Öğretmen Mr. Huborg’u Ermeni çeteleri öldürmüşler ve olayı Türklerin üzerine atarak ortalığı karıştırmaya gayret etmişlerdir. Ermeni papazları, kilise ve evlerini silah deposu haline getiriler, Ermeni halkını silahlandırırlar, Ermenilerin yoğun olarak yaşadıkları köylere silah dağıtırlar. Türklere karşı acımasızca saldırılar, savunmasız, silahsız ve sivil Türkleri bazen ferden bazen de topluca katlederler. Ermeni çetelerine karşı koyacak silahlı bir gücümüz bulunmamaktadır. İstanbul Ermeni Patrikhane’sinde görevli Papaz Karekin otuz kişiden oluşturulan çetecileri ile bölgeye gelerek Suşehri ve Şebinkarahisar arasındaki bölgede faaliyet göstermektedir.
Ermeni katliamları karşısında masum Türkleri korumak için gerekli tedbirleri almak üzere İttihat ve Terakki Partisi hükümeti tarafından Sivas Milletvekili M. Halis Turgut Bey görevlendirilir. Halis Turgut Bey, Sivas’a gelerek Vali ile görüşür ancak ellerinde yeterli silahlı bir askeri birlik Yoktur. Eli silah tutacak erkek olarak sadece hapishanede bulunan hükümlüler vardır. Hapishanede idam cezası ile yatan Zaralı Mahir ve arkadaşları tek ümit olarak kalmıştır. Halis Turgut Bey, Sivas Valisi ile bu mahkumlardan faydalanmaya karar verirler ve Zaralı Mahir’i Valilik makamına getirterek ülkenin durumunu anlatırlar, kendisinden vatan hizmetine katkıda bulunmasını isterler. Zaralı Mahir, boylu poslu bir babayiğittir, gözü karadır, ölümden bile korkmaz. Zaralı Mahir, teklifi kabul eder, hapishanedeki idam ve ağır ceza almış arkadaşlarıyla birlikte salınarak, kendilerine at, silah, yiyecek ve bir miktar para verilerek mücadele başlamaları sağlanır.
Zaralı Mahir ve arkadaşları Ermeni çeteleri ile silahlı çatışmalara girişirler, uzun bir takipten sonra Papaz Karekin’in bulunduğu köyü tespit ederler, Hafikli İsmail ve Gemerekli Kenan Pehlivan’ın da aralarında bulunduğu arkadaşları ile birlikte bir baskın ile Karekin ve çetesini Karabayır’da tamamen imha ederler. Doğu Anadolu bölgesinde bir Ermeni Devleti kurmak isteyen azılı çetelere karşı top yekûn imha hareketine girişirler, adı kısa zamanda Ermeniler arasında korkuya sebep olur. Suşehri, Zara, Hafik ve Gemerek bölgesinden Şebinkarahisar vilayetine kadar bölgede hakimiyet kurarlar. Mustafa Kemal Paşa, Sivas’a gelince görüşürler, Zaralı Mahir ve arkadaşları Kuvva-i Milliye’ye katılırlar.
İstanbul’da bulunan İngiliz Muhipleri Cemiyeti, Kürt Teali Cemiyeti ile İngiliz ajanları tarafından organize edilen Koçgiri isyanı 1920 yılı Temmuz- 1921 Haziran tarihleri arasında Sivas- Erzincan ve Tunceli Bölgesinde başlayınca isyanı bastırmak görevi Topal Osman Ağa’nın komutasındaki 42. ve 47. Gönüllü Alayları ile birlikte üç bin asker görevlendirilir ve Albay Sakallı Nurettin komutan olarak atanır. Bu kuvvetlere Zaralı Mahir ve arkadaşları da katılırlar, Kurtuluş Savaşından sonra Mahir ve arkadaşları memleketine yerleşir, 1934’de Türkistan soyadını alır, 1955’te vefat edince Dünya Ermenileri kutlama yaparlar. Zaralı Mahir, Kurtuluş Savaşımızın bilinmeyen kahramanlarından biridir.
Seyhan Çağlar EMEN