DEVLET ADABI

~~                               DEVLET ADABI
       1928-1935 Yılları arasında ülkemizde bir Kültür Seferberliği başlatılmıştır, o yıllarda Türk Kültürü alanında köklü değişimler yapılmış ve halen günümüzde de çok önemli görevler ifa eden kurumlar tesis edilmiştir. Bu dönemde okuma-yazma seferberliği ile birlikte kitap yayınlama ve okuma faaliyetlerine ağırlık verilmiştir. Atatürk de bu yıllarda yurt dışından çeşitli konularda kitaplar getirtir ve okur. Atatürk’ün okuduğu ve sahip olduğu binlerce kitabı halen teşhir edilmektedir.
       1929 yılında Paris Büyükelçisi, Atatürk’ün eski silah arkadaşlarından Fethi OKYAR’ dır ve kendileri Atatürk döneminde Başbakanlık da yapmıştır.  Fethi OKYAR, 12 Eylül 1929 tarihinde Ankara’dan Çankaya Köşkünden bir telgraf alır, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Tevfik BIYIKLIOĞLU, Atatürk’ün Fransa’da Hukuk Fakültelerinde okutulan derslere ait kitaplarla, geniş ayrıntılı dünya tarihi kitapları istediğini yazar. Büyükelçi Fethi OKYAR, kitapları satın alır ve Çankaya Köşküne posta ile gönderir. Daha sonraları Atatürk, Fethi Bey’den 12 Ciltlik “ Halkların ve Uygarlıkların Genel Tarihi” isimli kitapları ister. Bu kitaplar da gönderilir, bir süre sonra Genel Sekreter Tevfik BIYIKLIOĞLU, bir mektup göndererek Atatürk’ün teşekkür ettiğini yazarak şöyle demektedir. “ Yalnız bu kitapların bedeli bir hayli yüksek tutsa gerekir, Paşa Hazretleri bunun bildirilmesini istemekte ve sonra bir daha kitap istemeye yüzümüz olmaz, demektedirler.”
       Fethi OKYAR, Atatürk’ün kader arkadaşıdır, bıraksa kitap bedelini severek ödeyecektir ama Atatürk bunu istemez, arkadaşını kırmamak için de “ Muhabbetle” gözlerinden öpmektedir. Fethi Bey’den sonra  Paris Büyükelçiliğine Münir ERTEGÜN atanır, bir müddet sonra Çankaya’dan kitap siparişi gelir, elçi hemen kitapları yollar ve 571 Frank tutarındaki faturayı da Dışişleri Bakanlığına gönderir. Bir süre sonra Çankaya kitapların faturasının gönderilmesini ister, Büyükelçi Münir ERTEGÜN ise kitapların bedelinin Dışişleri Bakanlığı ödeneğinden ödendiğini bildirince Atatürk’ün tepkisi sert olur. “ Cumhurbaşkanının özel olarak ısmarladığı kitapların parasını devlet ödeyemez.”
       Faturalar Dışişleri Bakanlığından alınır ve 571 Frank İş Bankası aracılığı ile Paris Elçiliğine yollanır.  Bu olayın belgeleri ve faturalar T.C. Paris Büyükelçiliği arşivinde bulunmaktadır. Bu olayı eski diplomatlarımızdan Bilal N. ŞİMŞİR “ Bizim Diplomatlar” isimli kitabında yayınlamıştı. Atatürk’e ait binlerce kitap halen Çankaya Köşkünde, Anıtkabir’de ve Samsun Müzesinde muhafaza edilmektedir. Rahmetli Mevhibe İNÖNÜ anlatmıştı, eşi rahmetli İsmet İNÖNÜ ile birlikte yurtdışı resmi görüşmelere gittiklerinde harcamalarda tasarruf yaparlar ve artan ödenekleri Ankara’ya dönünce resmi yazı ile Maliye Bakanlığına iade ederler. Kurtuluş Savaşı sona erince Güney Cephesi Komutanı Albay ( Daha sonra General) Refet BELE’nin Ankara’da oturacak evi yoktur, Atatürk bu silah arkadaşına Keçiören semtinde bir bağ evi bağışlar, Refet Paşa almak istemez ama Atatürk’ün ısrarı üzerine ses çıkaramaz, kabul etmek zorunda kalır. Refet Paşa, Atatürk’ün vefatından sonra bu evi Kızılay’a bağışlamıştır, eşi ve kızı 1970’li yıllarda İstanbul’da Erenköy semtinde bir apartmanın bodrum katındaki kiralık evde ikamet ediyorlardı.
       Kurtuluş Savaşına filen katılan, Albay ve daha yüksek rütbeli 102 komutandan evi ve mal varlığı olan sadece  birkaç kişi vardır. O nesil, Devlet Terbiyesi ile yetişmiştir, Beytül Mal’a el uzatmak haram olarak kabul edilmektedir hatta  Tarzan Mehmet gibi bazı kahramanlar Devletin verdiği maaşı almışlar ama gizlice Kızılay’a ve Tayyare Cemiyetine bağışlamışlardır.
Seyhan Çağlar EMEN