DÜNYA BASINI
Önder Gürcan
Bilindiği üzere dünyada basın ( press, journalism), ülke toplumlarının gözü, kulağı ve dilidir.
Basın, genel anlamda “yerel basın”, “bölgesel basın”, “ulusal basın” ve “uluslararası basın” olarak dörde ayrılmaktadır.
Basının çeşitleri “yazılı basın”, “sözel basın” ve “görsel basın”dır.
Geleneksel olarak gazete, kitap ve dergiler yazılı; radyo ve televizyon sözel ve görsel yayın organları olarak “basın sektörü” içinde faaliyet göstermektedir.
*
Basın; insani, etik, vicdani ve evrensel değerler, ortak paydalar ve hukuksal normlar çerçevesinde olumlu kamuoyu oluşturan, biçimlendiren ve yönlendiren bütün kitle iletişim araçlarını kapsamaktadır.
Son yıllarda basın olgusuna; arama motoru (Google), sosyal ağlar (facebook, twitter, linkedin vb.) ve web siteleriyle sosyal medya da (social media) güçlü bir şekilde dahil edilmiştir.
*
Basın, bütün yönetimler gibi, boşluk kabul etmez. Dünyada gerek ulusal gerekse uluslararası bir basın mevzuatı ve basının kendisine özgü temel ilkeleri vardır.
Basın, ana diller ve bilim dalları ile birlikte genel kültürün geliştirilmesi, insani, etik ve evrensel değerlerin yaygınlaştırılması ve paylaştırılmasıyönünde dünya ülkelerinde olumlu ve bilinçli kamuoyu oluşturmaktadır.
Dünyada basın ve yayıncılık sektörü geliştikçe yeni sözcükler, terimler, kavramlar ve deyimler de ülkelerin ana dillerine girmekte ve bu sayede ulusal diller zenginleşmektedir.
*
Günlük hayatta, iç basının yanında dış basın da toplumların gözleriönündedir.
Küreselleşme (globalism) denilen kültürel ve sosyolojik akım bağlamında dünya artık küçülmüş ve basın insan yaşamının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.
Dış basında; The Washington Post, International Harold Tribune, New York Times, Los Angelos Time, Chicago tribune, Daily Express, Le Figaro, Welt, The Times, Financial Times, The Guardian, Le Monde, Lestampa, Bild, Newsweek, Die Zeit, Time, The Economist gibi uluslararası yayın organlarıdünya gündemine yerleşmiştir.
Uluslararası basında günlük haberler; top news, world headlines, international desk, worldwide news, headlines, breaking news, focus, highlights, developing story, news today, know what is happening in the world, what is going on, coming up, euronews, web world, from all around the world, newsmakers, latest international news gibi ingilizce başlıklar altında okuyucu ile radyo ve televizyon izleyicilerine ulaştırılmaktadır.
Amerika, İngiltere, Fransa, Almanya ve İtalya gibi ülkelerde tirajları artan gazete ve dergiler her dünya ülkesinde bulunabilmektedir.
Basın ve yayıncılık sektöründeki uluslararası haber ajansları da (Reuters, Associated Press, CNN, BBC, Agence France Presse, United Press International, Anadolu Ajansı ve Türk Haber Ajansı) dünya ülkelerinin yakın ilgi odağındadır.
Hızla yükselen bir trend çizen sosyal medya ağları ve web siteleri dünya insanını etkilemekte ve günlük hayatların bir parçası olmaktadır.
Güncel konuları bilimsel temelde ele alan makale, deneme, eleştiri ve röportaj yazıları geniş okuyucu kesiminin takibine girmiştir.
Özellikle arka sayfalarda kültür, sanat ve edebiyat yazıları; deneme, roman, öykü ve şiir kitapları ile opera, tiyatro ve sinema haberleri de müzik ve sporun yanında dikkati çekmektedir.
*
Öte yandan, basın sektörü geliştikçe haber metni, köşe yazısı, makale, deneme, röportajlarına ilişkin üslup ve anlatım teknikleri de değişikliğe uğramıştır.
Basın ve yayın organlarında çalışan haber yapıcı muhabirler ile makale, deneme ve köşe yazarları büyük ilgiyle izlenmektedir.
Muhabir veya yazar olmak isteyenler için “yazma atölyeleri” kurulmakta; kadrolu veya serbest çalışan yeni kuşak gazetecileri ve yazarlarıyetiştirilmektedir.
*
Kitle haberleşme araçları, modern iletişim teknolojiyle birlikte son kırk yılda inanılmaz boyutlara ulaşmıştır.
İnternet çağının - cep telefonları ile birlikte - dünya insanını daha bilgili ve akıllı yaptığı bilim insanlarınca açıklanmıştır.
Gazete, sosyal medya, web site ve blog yazarlarının bu post-modern ve entelektüel sürece temel işlevleri gereği küçümsenmeyecek katkılar verdikleri gözlenmektedir.
*
Şimdi yerel basın, dünyanın her yerinden de izlemeye alınan - bir bakıma - “uluslarası basın”a dönüşüyor gibi...
Bakalım uluslararası basın da ileride bugün akla hayale bile gelmeyen“evrensel basını”na dönüşebilecek mi? Bu bir soru işareti!
Sonuç olarak basın, basındır. Küçük ölçekli, orta ölçekli veya büyük ölçekli olsun; yerel, bölgesel, ulusal veya uluslararası olsun, basın, dünya kamuoyu için çok önemli ve zor bir görevi yerine getirmektedir.