DOSTLUK ÜZERİNE BİR KAHVE SOHBETİ
Geçenlerde, İskoçya’nın başkenti Edingburgh’ta yaşayan Türk dostu bir İngiliz akademisyenden şu mesajı aldım. ”Dostluk” hakkında bir yazı kaleme alır mısınız?”.Mesajına şu cümleyi eklemiş: “It is too hard to find good friends in this planet.” Kendisi Edinburgh Üniversitesi’nin “sosyoloji” bölümünde doçent.
İskoçyalı akademisyene şu metni İngilizce olarak gönderdim:
***
“Kutsal kitaplarda konu edilen, Adem ile Havva’nın ilk büyük ve küçük oğulları Kabil ve Habil ile ilgli vaka dostluğun temelleri açısından insanlık için ibret vericidir.
Antik Çağ’da yaşamış, fizik, gökbilim, zooloji, mantık, siyaset ve biyoloji gibi konularda eserler yazmış olan dünyaca ünlü Aristoteles, öğretmenlik yaptığı “Academia”da öğrencilerine şöyle dermiş: “Dostlarım, bu dünyada dost yoktur!”
İnsanlık tarihinde, dostluk konusunda söylenegelmiş çok sayıda deyiş vardır.
*
Dostuk sadece bir kelime değildir. Dostluğu anlatan bilim kitapları, destanlar, efsaneler, şiirler, öyküler, romanlar, sinema filmleri, tiyatro oyunları, bale ve operalar vardır.
Mahatma Gandhi, “Bütün insanlık tek bir ailedir.” şeklinde dostluğu tanımlamış. Bilge ozan Aşık Veysel’in “Dost dost diye nicelerine sarıldım...” diye başlayan dizeleri hüzün vericidir.
Dostluk, yaşanmakta olan hayatın tadı tuzu, insani ve evrensel bir değer olarak algılanıyor.
Öte yandan çağın getirdiği koşulların dostluk kavramını etkilediği bir gerçekliktir.
Örneğin yeryüzündeki aşırı nüfus artışı, şehirleşme, ksrmaşa, göçler ve sosyo-ekonomik tablo.
Anlaşılıyor ki; yüksek teknoloji, küreselleşme, materyalizm, insani gelişmişlik endeksi, yapay zeka, robotlar, internet, cep telefonu vb. parametreler insanları kalabalıklar içinde giderek yalnızlaştırıyor; dostluklar politik ve diplomatik içerik kazanıyor ve dostluk kavramı alışılmışın dışında yeni boyutlara yöneliyor.
Dünya insanının aile, gelenek, görenek, çevre, eğitim ve kültür yapılarına ilişkin parametreler ile dostluk kavramı arasında bir korelasyon oluşuyor. İnsanların dostluk tabanlı değer yargıları ve bakış açıları bu korelasyona göre biçimleniyor.
Güzel bir anlam taşıyan dostluk olgusu, toplum kesimlerinde birbirine yakın gibi duran yaklaşımlarla konumlandırılmışsa da bu kavramın içi tam anlamıyla doldurulmamıştır.
*
Sonuç olarak dostluk konusunda çok şey söylemek mümkündür. Her insan dostluk konusunda bir görüşe ve bir bilgeliğe sahiptir. Ne var ki bu kavramı tanımlamak, okyanus’un dibindeki bir inciyi çıkarmaya benzer.
Çok bilinmeyenli bir denklem görüntüsü veren dostluk, bir işçiliktir; somut emek ister, somut katkı ve somut özveri ister. Bu bakımdan konuyu bilimsel temelde ele almak daha gerçekçi bir yaklaşım olur. Biz de dostluk kavramının genetik, sosyolojik ve psikolojik analizini ve değerlendirilmesini bilim insanlarına bırakalım."
***
İskoçyalı akademisyenden, çok geçmeden bir yanıt geldi. Yanıtında, “Yolunuz düşerse, sizi, ailece Edinburgh’taki üniversitemizde misafir etmek isteriz. Edinburgh’un Kuzey Denizi’ne bakan bir kahvesinde (Café) bir Türk kahvesi içeriz, “kahve sohbeti”I de yaparız .Saygılar.” diyordu.