TARİHİ ÖNEMİ VE YERİ OLAN YARDIMSEVELİK KURUMUMUZ
TÜRKİYE YARDIM SEVENLER DERNEĞİ
(Himaye-i Etfal Yardım Kadın Cemiyeti)
Kurtuluş Savaşı, kadınıyla ve erkeğiyle tüm bir milletin, Türk devletinin var olması için mücadele verdiği bir savaştı. Bu savaşta kadınlar ise, sadece cephe gerisinde değil, cephede de muharip olarak yer alıp, milli mücadelenin başarıya ulaşmasında önemli rol oynamışlardır. Türk kadını, zaferle sonuçlanan bu savaşta tarihi unutulmaz destanlar yazmış, üstün kahramanlıklar ortaya koymuştur.
Savaş sonrası kurulan Türkiye Cumhuriyetinin en coşkulu döneminde Kırklareli Milletvekili Dr. Fuat Umay Ankara'da kadınlarımıza 29 Ocak 1928 tarihinde bir çağrıda bulunmuştur. Bu çağrısında: "Madden ve manen durumu iyi olmayan kadınlarımızın korunmasının bir görev olduğunu, anaya yapılan yardımların çocuğa da ulaşacağını ve böyle bir amacın ancak bir kadın yardım derneğinin kurulmasıyla gerçekleşebileceğini" açıklamıştır.
Bu çağrı, Türk kadınında büyük bir ilgi ile karşılanmış ve sosyal bilinci yüksek öncü kadınlarımızın önderliği ile Dr. Fuat Umay Beyin başkanı olduğu "Himaye-i Etfal Cemiyetinde" toplanmışlardır. İlk önce bir komisyon kurularak çalışmalara başlanılmıştır. Bu çalışmada derneğin adının "Himaye-i Etfal Kadın Yardım Cemiyeti" olmasına ve ambleminin de "Yürek" biçiminde olması kararlaştırılmıştır. Kurucuları ise Dr. Fuat Umay başkanlığında, Mevhibe İnönü, Fitnat Çakmak, Nevser Sevüktekin, Tezer Taşkıran, Reşide Bayar, Sevda And, Süreyya Ağaoğlu, Seza Lostar, Melahat özbudun, Belkıs Odman ve Nimet Uybadın gibi dönemin milletvekilleri ve bürokratlarının eşlerinden oluşuyordu. 19 Şubat 1928 tarihinde de resmi kuruluşunu yerine getirmiştir. Üyeleri kendi aralarında topladığı 426 lira derneğin ilk geliri olmuştur.
Derneğin kuruluşunda tam on yıl sonra, kadınlarımızın başarılı çalışmalarını takip eden Mustafa kemal Atatürk, fedakarca yapılan bu faaliyetlerden çok etkilenmiş: "Büyük varlık ve faziletleri unutulmamış Türk kadınlarına ayağa kalkarak hürmetlerimizi göstermeliyiz. Türk kadını yoksul olamaz. Türk kadını bizatihi bir varlık" diyerek kadınlarımızla ilgili olarak çok önemli veciz sözünü dile getirmiş ve derneğe de "Yardım Sevenler Derneği" adını vermiştir.
Birinci Dünya ve Milli Mücadele dönemleri sonrası ülkede yaşanan ekonomik krizin rolü büyüktü. Savaş sonrası dul ve yetim, yaşlı sayısı artmış, dilenciler çoğalmış, salgın hastalıklar yaygınlaşmıştı. Kadın ve erkek, çocukların eğitimleri eksik, mesleki becerileri yoktu. Çocukların himaye edilmesi, ıslahı ve aile değerlerinin korunması gerekiyordu. İşte bu anlarda kadınlarımıza büyük görev düşüyordu. Mustafa Kemal Atatürk, kadınların toplumda erkeklerle beraber aynı görevleri üstlenmeleri konusunda şöyle diyordu: "Daha selametle, daha dürüst olarak yürüyeceğimiz yol vardır. Büyük Türk kadını mesaimize müşterek kılmak, hayatımızı onunla birlikte yürütmek, Türk kadınını ilmi, ahlaki, içtimai, iktisadi hayatta erkek şeriki, muavin ve müzahiri (yardımcı olanı) yapmak yoludur."
22 Haziran 1941 yılında, Bakanlar kurulu kararı ile kamu yararına çalışan dernek statüsüne sokulmuştur. 1951 yılında ise, İçişleri Bakanlığı izni ile her yıl 19 Şubatta başlayacak şekilde "Yardım Sevenler Derneği Haftası" olarak kutlanmasına karar verilmiştir.
Derneğin daha sonra Fahri Başkanlığına Mevhibe İnönü ve başkanlığına da Fitnat Çakmak getirilmiştir. 1930 yılında Makbule Eldeniz'in kısa başkanlığının arkasından Nevser Sevüktekin genel başkanlığa seçilmiş ve 1948 yılına kadar bu görevini sürdürmüştür.
1930 yılından sonra dernek, Türk halkı ile buluşmuş, güvenini kazanmış ve aldığı moral, güç ve imkanlarla önemli faaliyetlerde bulunmuştur. Dikiş, nakış ve çorap atölyelerinin açılışını sağlamasıyla, örülen ve dikilen kıyafetler ihtiyacı olan çocuklara ve doğum yapan annelere dağıtılmıştır. Bir taraftan da, bu ürünleri üreten kadınlarımıza çalışarak kazanma imkanı sağlayarak, "Emek Karşılığı Yardım" fikrini uygulamaya koymuştur.
1940 yılları ve sonrasında, II. Dünya Savaşının ülkemize sıçrama tehlikesi karşısında dernek, erlerimize giysiler hazırlanmasını sağlamış, kadınlarımızı cephe gerisi hizmetlerde bulunmak için gönüllü hastabakıcı kursları açmış ve 95 kadına "Fahri Hemşirelik" belgesi verilmiştir. Ankara'da yüksek öğrenim gören kızlarımız için ilk öğrenci yurdunu, Vakıflar binasında açılmasında etkin görev almıştır. Faaliyetlerin ülke geneline yaygınlaştırılması için diğer illerimizde dernek şubeleri açmaya başlamıştır.
1948 yılında, Dr. Mediha Eldem dernek genel başkanlığına seçilmiştir. Her geçen gün ülke genelinde olumlu ve faydalı çalışmalarla halkın güvenini kazanan dernek, 1950 yılı ve sonrasında atölyelerin sayısını ve çalışan kadın işçi sayılarını artırmıştır. Ayrıca rehabilitasyon merkezlerinin açılmasında katkılarıyla, ülkemizde sosyal yardım ve hizmetlerin yerine getirilmesinde öncülük etmiş ve devletimizin yanında etkili rol almıştır.
1960 yılı ve sonrasında, diğer illerde açmış olduğu üniversite kız yurdu ve burslarla, üniversite eğitimine büyük katkıda bulunmuş, atölyelerinde ise iş imkanını artırmıştır. En önemli etkinliği ise, inşaatı tamamlanan Ankara Kocatepe semtinde şimdiki binasına taşınmış ve böylece derneğin çalışma imkanları daha da gelişmiştir. Okuma ve yazma kursları açarak, okuma ve yazma bilmeyen kadınlarımızın eğitim ve öğretimi ile ilgilenmiştir.
1970 yılı ve sonrasında, derneğin faaliyetleri artmış ve yeni şubelerin açılması sağlanmıştır. Derneğin uzun yıllar genel başkanlığını yapan ve kendisini yardımseverliğe adayan Dr. Mediha Eldem, 7 Temmuz 1975 tarihinde vefat etmesi ile dernek camiası büyük üzüntü ve kayıp yaşamıştır. Akabinde Genel Başkanlığa Türkan Ayral seçilmiştir. Bu yıllarda genel merkez üyelerinden Binnaz Engin Hanımefendi tarafından masrafları karşılanan 3-6 yaş çocuklar için "Sur Gündüz Bakımevi" hizmete sokulmuştur.
Dernek 1980 yılı ve sonrası çalışmalarında, sağlık hizmetlerine yardımcı olmak maksadıyla, en geniş imkanlarla donatılmış, bir "Ana-Çocuk Sağlığı Merkezi" açılmasını sağlamıştır. Sağlık eğitimi, aile planlaması ve koruyucu aile hekimliği hizmeti veren bu merkezin, başka şubelerinin açılması içinde çalışmıştır. Öğrencilere verilen burs sayısını ve miktarını artırmış, bu burslara "Atatürk Bursu" adını vermiştir. Atatürk'ün doğumunun 100. yılı anısına Ceyhan'da bir öğrenci yurdu, İzmir'de huzurevi, Üsküdar ve Maçka şubelerinde ise birer çocuk yuvası hizmete sokulmasında görev almıştır.
1985 yılında Türkan Ayral'ın vefat etmesi üzerine Genel Başkanlığa, ömrünü yardımseverliğe adamış olan şimdiki Genel Başkan Birsen Eldem seçilmiştir. Halkın destek ve güvenini günden güne artıran dernek, büyüyen mali imkanları ve sosyal ilişkileri, hizmet ve yardımlarıyla genç, yaşlı engelli kesimlere azimli çalışmalarını sürdürmeye devam etmiştir.
1990 yılı ve sonrasında dernek, Bosna-Hersek'te insanlık dışı vahşete maruz kalan kadınlar için "Bosnalı Kadın Sığınma Evini" hizmete açmıştır. "Mehmetçikle El Ele" kampanyasına katılmış, terörde şehit olan Güvenlik Güçleri ve Silahlı Kuvvetler mensuplarının ailelerine yardım olarak bağış çeki vermiştir. Güneydoğu Anadolu Kalkınma Projesinde, bölgedeki kadın ve kız çocuğu eğitimine katkıda bulunmuş, dernek adına hatıra ormanı için tüm şubelerince binlerce fidan dikilmiştir.
2000 yılı ve sonrasında dernek, bugüne kadar ülkemize çok büyük yardım ve hizmette bulunmuş ve kalıcı eserler bırakmıştır. Diyarbakır, Mardin, Burdur, Denizli ve Urla'da 5 İlköğretim Okulu, Van'da bir lise, İstanbul'da bir çıraklık okulu, İstanbul ve Ankara, İzmit, Ünye, Ardahan ve Tavşanlı'da 6 öğrenci yurdu, İstanbul ve İzmir, İzmir'de 3 sağlık ocağı, İzmir ve Bartın ve Dinar'da 3 huzurevi, İstanbul'da iki acil yardım istasyonu, yine İstanbul'da bir kan merkezi, Adapazarı ve Mardin'de iki öğretmen lojmanı, Eskişehir'de bir otistik çocuklar eğitim merkezi, yine Eskişehir'de bir otistik çocuklar iş eğitim merkezi gibi yerlerin hizmete sokulmasını sağlamıştır.
Türkiye Yardım Sevenler Derneği gönüllü olarak hizmet veren, ilk sivil toplum kuruluşudur ve insana yatırım düşüncesi ile hareket etmektedir. Türk halkına kendisini sevdirmiş ve kabul ettirmiştir. İdare heyeti ve üyeleri hep kadınlardan oluşmaktadır. Ülke genelinde yardımseverlik anlayış hizmeti ile çalışan 142 şubesi, binlerce fedakar üyesi, çatısı altında yetişen binlerce öğrencisi ve yardım elinin uzandığı binlerce ihtiyaç sahibi halkı vardır. Burs yardımından faydalanmış ve bugün çok önemli mevkilere gelmiş nice insanları vardır.
İnsan değerlidir ve insana yapılan yatırım da değerlidir. İnsana ne kadar faydalı hizmette bulunulursa, o kadar çok değer ve saygınlık kazanılır. Alim Şeyh Edibali, Osmangazi'ye: "İnsana değer ver ki, devlet yaşasın" diye nasihatta bulunmuştur. Bu çok önemli ve anlamlı bir sözdür. Türkiye Yardım Sevenler Derneği de, özellikle değerli annelerin desteklenmesi ile gelecek nesillerin çok iyi, bilgi ve güçlü yetişmiş olabileceklerine inanmaktadır. Bu inançlar, devleti ilelebet yaşatacaktır.
Ülkemizin sosyal sorunlarından herkes sorumludur. Kişi ve gurup olsun veya toplum hayatının düzenli, huzurlu ve mutlu olmasını istiyorsak, üzerimize düşen sorumlulukların yerine getirilmesi lazımdır. Hayat sebebimiz yaşamak içindir. İnsan hayat mücadelesi içinde, yardım anlayışını unutmamalıdır. Toplum içinde herkes, yetenekleri ölçüsünde yardımseverlik sorumluluklarını sürdürerek, devletin ekonomik ve sosyal kültürel yaşamına katkıda bulunursa, devletin kalkınma gücü artar.
İşte Türkiye Yardım Sevenler Derneği, toplumumuzun ve kadınlarımızın ne kadar azimli, bilgili, çalışkan ve fedakar, yardımsever olduklarını göstermiş ve birlik, beraberlik, disiplin, özveri ve gönüllülük duygusu ile neler yapılabileceğini ortaya koymuştur. Geleneksel Türk yardımseverliğini, varlığı ile Türk halkına sunmuş ve yardımseverliği sembolleştirerek Türk Milletine mal etmiştir. Özellikle annelerin desteklenmesi ile gelecek nesillerin çok iyi, bilgi ve güçlü yetişmiş olabileceklerine inanmaktadır. Daha uzun yıllar, Türk milletinden aldığı güven ve destekle çalışmalarına, daha bir hızla yardımseverlik hizmetini devam ettirecektir.
Tük Milletinin hizmetine adayan dernek idealini: "Hedefimiz, yaşadığımız dünyada yardıma muhtaç insan kalmayana kadar çalışmaktır" diye açıklayarak, azim ve kararlığını dile getirmiştir.
KAYNAKLAR
Cumhuriyetle Büyüyen Yardım Sevenler- Türkiye Yardım Sevenler Derneği Yay.-Ank.2018
Necdet Bayraktaroğlu-Türk İslam Kültüründe Yardımseverlik- Panama Yay.- Ank. 2019