Orta Asya Türklerinde Ramazan Bayramı
Ramazan Bayramı Şevval ayına denk gelerek, 30 günlük oruç döneminin sonunda kutlayan bir bayramdır. Orta Asya Türkleri bu bayrama arife gününden itibaren hazırlanmaya başlarlar. O gün köyün kadınları toplanır ve ertesi gün sofraya konulacak hamur işlerini hep birlikte hazırlarlar. Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan’ın ortak milli yemekleri olan; tandır ekmekleri “patir,” yağda kızartılarak pişirilen pişi “boorsok,” yağ börekleri, katmer, katlama, yağda kızartılan ballı ve şekerli tatlı lokmalar, kıtır erişteler hazırlanır ve ertesi gün için bekletilir. Evler temizlenir, yeni ve temiz kıyafetler giyilir.
Ramazan Bayramı, meydanlarda düzenlenen toplu bayram namazıyla başlar. Ardından herkes aile mezarlıklarını ziyaret ederek dua okurlar. Köylerde son 1 yıl içinde vefat eden bireyleri olan ailelere büyükten küçüğe doğru ziyaret edilir. Bu aileler sabahın erken saatinde, durumlarına göre büyük ya da küçük baş mal keserek büyük kazanlarda milli yemeklerini pişirirler. Ziyarete gelenlere et ve yemekler ikram edilir. Bu ziyaretlere davet edilmez köydeki herkes gelir. Her ziyaretçi yemek yedikten sonra dua ederek kalkar. Bu uygulama bittikten sonra akrabalar kendi aralarında bir birilerini ziyaret ederler. Çocuklar bu uygulamanın dışında tutulur.
Kırgızistan ve Kazakistan’da Ramazan Bayramı eğlenceli değil, daha çok anma ve hüzünle buruk geçerken, Özbekistan ve Türkmenistan’da ziyaret adetleri bittikten sonra meydanlarda düzenlenen eğlence ve şenliklerle devam eder. Milli oyunlar, şarkı ve türküler, tiyatro sahneleri sergilenir. Geleneksel yemekler ve içecekler ikramları yapılır.
Ramazan Bayramı’nda fitre verilir. İmkanları olanlar bu ayı kutsal topraklarda geçirirler. 1991 yılından itibaren Orta Asya Türk cumhuriyetlerinin bağımsızlığının kazanılmasıyla birlikte dini bayramlara olan ilgi de artmıştır. Daha önce resmi bayram olarak sayılmayan bu bayramlarımız bu dönemden itibaren Diyanet İşleri Bakanlığı ve müftülüklerinin de desteği ile 1 günlük resmi bayram olarak kutlanmaya başladı.
Dr. Shurubu Kayhan