Türk Kağanı’na İbretlik Bir Mektup
Tarihte bazı belgeler vardır ki, asırlar ötesinden gelip güncelliğini korur ve bizlere çok şeyler anlatır. Çin imparatoru Kaotsu’nun, Batı Göktürk Hakanı Şİbi (Shih-pi) Kağana göndermiş olduğu mektup ibretlik çok şeyler anlatmaktadır.
Doğu Göktürk Kağanı Şibi 609-619 senelerinde iktidarda bulunmuş, güçten düşen ve Çin’e meyleden devlete tekrar itibarını kazandırmış ve güçlendirmiştir. Çin- Tang Hanedanının imparatoru Kaotsu 618 ve 628 yılları arasında görevde bulunmuştur. O sıralarda Göktürkler Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmışlardı. Bu iki aynı soy ve boydan gelen Türk Devleti bazen beraber hareket etseler de pek çok zamanlar birbirleriyle rekabet ediyor, iktidar mücadelesi yapıyor, hatta aralarında savaşıyorlardı.
Çin imparatoru Kaotsu, Şibi kağan’a gönderdiği mektupta, bağımsızlığında direnerek Doğu Göktürk Hakanın emrini dinlemeyen Batı Göktürk Kağanını itaat altına almak ve yola getirmek için her türlü yardıma hazır olduğunu, bu maksatla da barış ve dostluk andlaşması imzalayıp beraber hareket edebileceklerini, ancak bazı şartlarının olduğunu bu mektupta bildiriyordu. Bu şartların bir kısmı ise şöyleydi:
- Bütün Göktürkler, sosyal, kültürel, siyasi alanlarda Çin’i ve Çinliyi örnek alacak, Türk Töresinin yerini, Çin Töresi alacaktı.
- Giyim ve kuşamlarını Çinli gibi yapacaklar, giyeceklerinin önünü sağdan sola değil, soldan sağa ilikleyeceklerdi.
- Çin Dili, Göktürk ülkesinde resmi ve özel dil olacaktı.
- Kent, yurt ve yer adları, insan ve hayvan adları, eşya adları Çince olacaktı.
- Göktürkler Çince okuyup yazmak için Çince öğreneceklerdi.
Çin İmparatoru, bu şartlar yerine getirildiğinde hem Batı Göktürk’ün itaat altına alınıp, her çeşit silah, asker, giyim ve yiyecek yardımında bulunacağını taahhüt ediyordu.
Türk Hakanı Şibi ise cevabında: Size her yıl hediyeler ve kutsal atlar göndermeye söz verebilirim. Belki gücünüzü de boyun eğebilirim. Ancak, giyimime karıştırmam, Dilimizi ve adlarımızı değiştirmeye ve sizin yasalarınızı benimsemeye gelince, bizim töremiz ve geleneklerimiz o kadar uzak çağlardan gelir ki, bunların bir tekini değiştirmeye kimsenin gücü yetmedi. Çünkü bütün bir Göktürk Ulusu aynı kalbi taşıyor. (1)
Bizler de, herkes gibi yabancı dil öğrenmeye karşı değiliz fakat şimdilerde Kaotsu Kağan’ın emriyle çocuklarımız Türkçeden önce İngilizce öğreniyor. İşyerlerimiz yabancı isimlerle dolu. Türkçenin kökünü kazımak için yabancı dilde eğitim yapılıyor. Töreye gelince yalnızca batı ağırlığı yanında bir de arap taassubu ve ırkçılığı almış başını gidiyor. Bu zorlamalara rağmen kulağımızda Türk Kaganın sözleri: Türk Ulusu aynı kalbi taşıyor.
Celil Altınbilek 22.07.2019
1-Ali Kemal Meram. Göktürk İmparatorluğu. Milliyet Yayın 1974 s.37-38