Kam Davulu
Eski Türklerde Şamanizm inançlarının temsilcisi ve Kam diye anılan adlandırılan kişilerden bahsedeceğiz. Bunlara Şaman ve Bahşı da denilmektedir.
İslam öncesi devir inançlarında etkisi yoğun olan Kam’lar toplumun dini reisleridir, onlar ölümlü insanoğlunun ruhlarla ve yüce kuvvetlerle iletişim kurmasını sağlar, hastalıkları iyileştirir. Koruyucudurlar. Geleceği okurlar. Toplumda ölümden sonra başka bir hayatın varlığına inanıldığından, insanları emniyetle diğer dünyaya ulaştırırlar.
Türklerde dini ayinler herkesin bir arada bulunduğu şekilde müşterek yapılır. Kam, ayini yönetir, giydiği özel cübbesi ve külahı vardır. Davulu çok önemlidir, ona def ile eşlik edilir. Kıyafeti ve davulu yaptığı ayinle uyumludur. Törende ateşler yakılır, kurbanlar kesilir, armağan edilir. Kamların merasimleri ve yaptıkları benzerlik gösterse de yöre ve boylara göre bazı değişiklikler gösterebilir. Onlar güzel söz söylerler, olmazsa olmaz müzik de onlara eşlik eder. Dualarından biri şöyledir:
Ayin icra etmekle yaşayan benim
Galebe ve zaferle yaşayan benim davulumdur.
Bir akşam gelir, ben ibadet eder ve ölürüm,
“ Kamlık sanatı öğrenmekle elde edilemez. Kam olmak için belli başlı bir kam’ın neslinden olmak gerektir. Hiçbir kimse kam olmak istemez. Fakat geçmiş kam-ataların ruhundan biri kam olacak torununa musallat olur; onu kam olmağa zorlar. Bu hale Altaylılar “ töz basıp yat” (ruh basıyor) derler. Ata ruhu musallat olan adam bundan kurtulmağa çalışır, Şamanlar’ın hepsi sinirli, melânkolik adamlardır. Bir ailede çocuklardan biri şamanlık istidadı göstermeğe başlarsa, büyükler derhal bunun önüne geçmeğe çalışırlar.” (1)
“ Kamlık ırsidir. Bunlar içinde, yedi atası veya dokuz babası kam olanlar vardır. Fakat bazen kam ailesinden olmayanlarda da kamlığa has birtakım hastalıklı özellik bulunur. Mesela bir çocuk daha genç yaşında iken sar'a gibi bir ruhi hastalık ve hayalperestlik belirtileri gösterirse, bu gibileri bir kama çırak edilir. Kam bu çocuğu riyazete(çileye) çeker, dağlarda, münzevi köşelerde yaşatır. Aç tutar ve çocuk, ölmeden evvel ölmüş bir hale gelir. Tezkiye [kusurlardan aklanma] devri geçtikten sonra kamlığa çıkmak için, yani bu dünyadan, hayattan geçerek diğer bir hayata sahip olmak için ölüm merasimi yapılır. Merasim esnasında kam, külahını genç Kam’ın külahına bağlar ve külahlar birbirine bağlı olduğu halde ikisi birden raks eder ve ayin icra ederler. İki kam hami ruhlara takdim edilir. Tusları (ruh) böylece hazırlanmıştır. Bu ayinden sonra artık yeni kam tek başına ayin yapabilir.” (2)
Kamlara İlahi bir kudretin verildiğine, tabiattaki bazı sırları bildiğine inanılır, zeki bir insandır, hayal gücü geniştir. Güzel şiirler okur. Zor durumdaki insanların koruyucusu ve yoksulların babası, öksüzlerin anasıdır.
Şamanizmin temelini bu dünyada ve öteki dünyadaki ruhlarla ilgili inançlar oluşturduğundan, Kam bu ruhlarla teması sağlayan kişidir. İyi ve kötü ruhlarla iletişime geçerek, insanların iyiliğini sağlamaya çalışır. Kamlar, yaptıklarıyla toplumu rahatlatır, kendine güvenini tazeler ve hayat şevkini arttırır.
Celil Altınbilek 06.11.2019
(1)Abdülkadir İnan Tarihte ve Günümüzde Şamanizm Atatürk Dil tah. Ank. 1986 s.76
(2)Yusuf Ziya Yörükan Müslümanlıktan Önce Türk Dinleri Şamanizm İst. Ötüken s.76