~~Birinci Cihan Harbinde Kakule
KAKULE sözlüklerde, Hindistan’da yetişen yemeklere ve tatlılara konulan bitki türü olarak geçer, hatta divan edebiyatında sevgilinin her teline bir ömür verilen saçı olan kakül ile de karıştırılır. Ancak bizim konumuz olan ise, çölde deve üzerinde hasta ve yaralı taşıyan, yatak veya oturak şeklindeki sepet veya sedyeye verilen isimdir kakule.
Bu kelimenin Fransızca Cacolet kelimesinden Türkçeye geçmiştir. İlk kullanılışı da Fransızlar tarafından 1854-5 de kırım savaşında katırların yanlarına iliştirilen tahta sepetlerle yaralı askerler taşınmıştır.
Suriye cephesinde, Kanal Harekatı’nda bütün taşıma işleri develerle yapılmıştır. Hatta Osmanlı da Sıhhiye Kakule Bölükleri kuruldu. “ ikinci Kanal Seferi’nde, IV. Ordu-yu Hümayun Menzil Müfettişliği, “Kakule Sıhhiye Müfrezesi Mektebi” adıyla bir okul açarak burada kakule develerinin nasıl eğitilmesi gerektiğini ve kakule yapımını öğretti. Hemen ardından, Kakule Sıhhiye Müfrezesi Mektebi Muallimi ve Beyrut Osmanlı Tıp Fakültesi Muallimlerinden Yzb. Dr. Süleyman Rıfat Bey’in gayretleriyle bir “Kakule Talimatnamesi” hazırlanıp yayınlandı.”(1)
Birinci Cihan Harbinde, Suriye cephesinde, Sina çöllerinde, İngilizlerin ve maaş bağladıkları Bedevi-Arapların vurdukları vatan çocuklarını taşımıştı bu kakuleler.
Osmanlı Ordusu ikinci Kanal Seferi’ne; 16 bin kişi, 5 bin deve ve 1750 beygirle katılmıştı. Başarısızlık üzerine 4 Ağustos 1916’da çekilmeye başlayan birliklerin hasta ve yaralılar›, kakule kolları ile Hafir’e
nakledildiler (2).
Bu bölüklerde her şey belirli bir düzen ve kontrol ile yapılırdı develerin durumlarından, nasıl hareket edeceklerine, hasta ve yaralıların nasıl taşınacaklarına, uyulacak sağlık şartlarına, yapılan işlemlerin rapor edilmesine ve yolda şehit olanların nasıl gömüleceklerine kadar her vaziyetin uyulduğu kaideler mevcuttu.
Bizim eski topraklarımızda dünden bugüne hatıralarımız ve vatan evladlarımız yâdımıza düştü.
Celil Altınbilek 22.02.2017
1-2_ Prof Dr Nuran Yıldırım Osmanlı Ordusu Kakule Sıhhiye Bölükleri. Toplumsal tarih sayı.157
Kaynakça:
Von Kress. Kuma Gömülen İmparatorluk Yeditepe yayın 2007
Prof Dr. Nuran Yıldırım Osmanlı Ordusu Kakule Sıhhiye Bölükleri