SULTAN ABDÜLHAMİD VEKALETEN Mİ PADİŞAH OLMUŞTU?

~~SULTAN ABDÜLHAMİD VEKALETEN Mİ PADİŞAH OLMUŞTU?

Sultan Abdülaziz bir darbe ile hal’ edildi. V. Murad 30 Mayıs 1876 da , Abdülaziz’in yerine tahta çıktı.
4 Haziran 1876 Pazar günü, Abdülaziz intihar edince, Beşinci Murad 8 Haziran 1876 Perşembeden itibaren, hastalandı. Garip haller zuhur etti. Tabir-i aharla delilik alametleri belirdi. Ertesi günü Cuma Selamlığına Eyüp Sultan’a gidip kılıç kuşanma merasimi yapılamadı. Bu hali uzayıp da düzelmek yerine artarak devam etmesi üzerine, Hal’ erkânı Sultan Murad’ın Validesi Şevkefzâ Sultan’ın da muavafakatini alarak, Beşinci Murad’ın hal’ine karar verdi.
 Bu Hal Fetvasını da ilki gibi imzalayan Şeyhülislam Hasan Hayrullah Efendiydi. Şeyhülislam Hasan Hayrullah Efendi, hem Abdülaziz’i hem de V. Murad’ı hal’ eden fetvayı imzalayan kişi olarak tarihe geçti.
 Hal erkânı ( Midhat Paşa- Hüseyin Avni Paşa- Mütercim Rüştü Paşa ve Hasan Hayrullah Efendi) , Veliahd Şehzade Abdülhamid ile görüşmüşler. Kendisini Padişah yapacaklarını söylemişler ama kendisinden de bazı istekte bulunmuşlardır.
 Bilhassa Midhat Paşa Kanûn-i Esasinin kabul edilerek Meşrutiyetin ilanını şart koşmuştu. Abdülhamid bunları kabul etti.
 Veliahdla anlaşan , hal’ erkânı 31 Ağustos 1876 da bu defa Beşinci Murad’ı tahtından indirdiler ve Abdülhamid Efendi , aynı gün “İkinci Abdülhamid” olarak, Osmanlı tahtına çıktı.
Abdülhamid Padişah olduğunda 34 yaşındaydı.
Murat Bardakçı “Enver” adlı eserinde burada şöyle bir izahata yer vermektedir :

“Abdülhamid’in tahta çıkmadan önce paşalarla yaptığı görüşmelerde , Meşrutiyetin ilan edilip, ıslahat faaliyetlerine başlayacağından başka ne gibi vaatlerde bulunduğu hâlâ karanlıktadır ama o günlerde yaygın olan söylenti, Abdülhamid’in tahtı ağabeyi Beşinci Murad’ın akıl sağlığına yeniden kavuşmasına kadar “ VEKALETEN” kabul ettiği, hatta paşalara bu hususta bir de taahhütname verdiği şeklindedir.”
 “Sultan Abdülhamid tahta çıkışından beş ay sonra , kendisini hükümdar yapanların başında gelen Sadrazam Midhat Paşa’yı sürgüne gönderdiği sırada söz konusu taahhütnameyi bulabilmek için Paşa’nın evrakını didik didik ettirecek ama bulmaya muvaffak olamayacaktı”
Murat Bardakçı, Enver., sh ; 61)
 Murad Bardakçı bu görüşünü bahsi geçen eserinin 40 nolu dipnotunda şöyle bir vesikaya dayandırıyor :
“Son Halife Abdülmecid Efendi’nin evrakı arasında çıkan bir başka belgeden kopya edilmiş olan ve şimdi bende bulunan bir vesikada , şunlar yazılıdır :
“Makam-ı Hilâfet-i İslâmiyye’ye ve Saltanat-ı Seniyye-i Osmaniyye’ye şeref-bahş-ı ikbâl ve iclâl iken bu kerre müptelâ olduğu marazdan dolayı umûr-i muazzama-yı İslâmiyye ve Osmaniyye-i ……(Kağıdın bu kısmı yıprandığı için iki veya üç kelime okunamıyor” îfâdan âciz kalan Sultan Murâd-ı Hâmis hazretleri iktisâb-ı berî-i tam edinceye, kendilerine terk etmek şartıyla vekâleten Hilâfet-i İslâmiyye ve Saltanat-ı Osmaniyye makamına cülûs ettim.
 Binâenaleyh iş bu senedi zîrde muharrer ‘ül imzâ dört şâhid-i âdil huzurunda imza ve müşârun-ileyhim hazerâtına îtâ eyledim.
 Fî 16 Ağustos sene 1292
 Abdülhamid.”
Murad Bardakçı tarihi 16 Ağustos 1293 olarak kaydetmiş ise de , sehven hatalı okuduğu açıktır. Çünkü Ağustos 1293 Rûmi senesi 1877 ye takabül ediyor. 1292 okunduğunda bu 28 Ağustos 1876 tarihine tekabül etmektedir ki, tahta oturduğu 31 Ağustos 1876 dan üç gün öncedir.
 Sultan Beşinci Murad’ın, rahatsızlığı neden kaynaklanıyordu?
 Bu rahatsızlık , “İnsomnia” (uyuyamama) ile başlamış, sonra devamında, garip tavırlar sergilediğinden , Cuma Selamlığına çıkartılmamıştır. Bu halin kısa sürede iyileşemeyeceği hekimler tarafından ifade edilmiştir.
 Beşinci Murad’ın bir yıl sonra da bu hastalığından salah bulduğunu öğreniyoruz.
 1878 de , Ali Suavi Vakası denen teşebbüsle tekrar tahta çıkartılmak istenmişse de , Ali Suavi, Beşiktaş muhafızı Yedi Sekiz Hasan Paşa tarafından sopa ile başına vurularak öldürüldü.
 Bu zaman zarfında Abdülhamid , ağabeyi Beşinci Murad’ı Çırağan Sarayına hapsetmiş 31 Ağustos 1876 dan defnedildiği 29 Ağustos 1904 ‘e kadar tam 28 sene sürmüştü bu hapis hayatı…
Bu nedenle Osmanlı Hanedan üyeleri arasında Beşinci Murad ahfadı , Abdülhamid’i sevmezler. Nitekim 5. Murad’ın Kızı Hatice Sultan’ın torunu Kenize Murad’ın “Saraydan Sürgüne” adlı eserinde , bunun izlerine rastlamak mümkün