Noman Çelebicihan'ın Şehadetinin 100. Yıl Dönümü

Kırım Halk Cumhuriyeti hükümetinin ilk başkanı, Kırım Tatar Milli Kurultayı’nın kurucularından, Kırım, Litvanya, Polonya ve Belarus Müftüsü Noman Çelebicihan’ın şehit edilişinin bugün 100. yıl dönümü.

Noman Çelebicihan’ın ismi, Kırım Tatarlarının milli kurtuluş hareketinin liderleri arasında anılmakla birlikte, Kırım Tatarlarının kendi kaderini tayin etme hakkı için mücadelesi hakkında söz etmeyen Sovyetler iktidarı döneminde kasıtlı olarak örtbas ediliyordu. Ancak aydın, özgürlük sever demokratik dünya toplumu için ve tabii ki Kırım Tatarları için Numan Çelebicihan ulusal diriliş ile bağdaştırılıyor.

1885 senesi “Büyük Sunaq” köyünde doğan Noman Çelebicihan 1908-1916 seneleri arasında İstanbul’da ve St. Petersburg’da Hukuk ve Tıp eğitimi aldı. 1908 senesi Cafer Seydamet ile birlikte Türkiye’de oluşan inkılap hareketlerini yakından takip etti. Kırım Tatar halkının sorunlarına çare bulmak ve çarlık idaresi altında ezilen halkının yaralarına derman olmak için büyük bir gayret ile çalıştı ve bu maksatla “Qırım Talebe Cemiyeti”ni kurdu. 1917 senesinde Kırım, Litvanya, Belarus ve Polonya Müftüsü oldu, “Qırım Müslümanları İcra Komitesi”nin başkanı olarak seçildi. Bu süre devamında, daha öncesinde olduğu gibi, Kırım Tatar halkının teşkilatlanması ve kendi geleceğini eline alabilmesi için çalışmalar yürüttü. Yine aynı sene içerisinde, Aralık ayında Birinci Kırım Tatar Milli Kurultayı’nın toplanmasında büyük bir rol üstlendi ve Kurultayın idare heyetinin başkanı olarak seçildi. Kurultay’ın çalışmaları sonucunda “Kırım Tatar Halk Cumhuriyeti”nin kurulması için çalışmalar yürütülmesi kararı alındı ve kurulan hükümetin başkanlığına Noman Çelebicihan seçildi. Kırım’ın Bolşevik kuvvetleri tarafından işgal edilmesi sonucunda Kurultay dağıtıldı ve milli liderlerimiz ya tutuklandı yada Kırım’dan kaçmaya mecbur edildi. Tutuklanan Noman Çelebicihan 23 Şubat 1918 tarihinde Bolşevikler tarafından vahşice öldürüldü ve naaşı Karadeniz’e atıldı.

Çelebicihan, ayrıca şair ve neşirci olarak tanınıyordu. Yazdığı “Ant Etkenmen” şiiri Kırım Tatarlarının milli marşı kabul edildi.

Noman Çelebicihan, Ukrayna'nın anakarasında ve Türkiye’de ise Çelebicihan, çeşitli etkinlikler ile anılıyor.

QHA