MANİSA MİLLETVEKİLLERİ ÜZERİNE BİR ANALİZ(1920-2015)
Prof. Dr. Nurettin GÜLMEZ:MANİSA MİLLETVEKİLLERİ ÜZERİNE BİR ANALİZ(1920-2015)
GİRİŞ
Siyaset ve politika kavramları halk arasında pek sevimli olarak görülmez. Aslında siyasetin anlamı, “devlet işlerini düzenleme ve yürütme sanatıyla ilgili özel görüş veya anlayış”[1] demektir. Fakat siyaset kelimesinin anlamlarından biri de idamdır. Siyaset edilmek, Siyaset Çeşmesi, Siyaset-i Hassa, Siyaset-i Şeriye deyimlerinde idam, Siyaset-i Âmme kavramında ise devlet işlerinin yürütülmesi ve düzenlenmesi anlamı kullanılmıştır.[2]
Politika denildiği zaman, devletin yapacağı işleri amaç, yöntem ve içerik olarak düzenleme ve gerçekleştirme esaslarının tamamı anlaşılır. Yani devlet yönetme sanatıdır. Ancak politika, bir hedefe varmak için karşısındakilerin duygularını okşayarak, zayıf noktalarından veya aralarındaki uyuşmazlıklardan yararlanarak işini yürütme şeklinde de tanımlanabilmektedir.[3] Politikanın bu ikinci tanımı, olduğundan farklı görünmeyi ve iki yüzlülüğü de içermektedir. Latince kökenli olan politika kavramının Yunanca’daki polis/şehir kökeninden geldiği iddia edildiği gibi Laince poli/çok, tika/yüz[4], yani politika/çok yüzlülük kökeninden geldiği de ifade edilmektedir. Latince kökenden türediği düşünüldüğünde politika, iki yüzlülük bile değil, çok yüzlülük olarak anlaşılmaktadır.
Demokratik sistemlerde toplumsal ihtiyaçlar, seçilme hürriyetinden yararlanmayı, yani milletvekili adayı olmayı sınırlandırmıştır. Bunun nedeni, milletvekili adayının, toplum için hayati öneme sahip bir göreve ve milli iradeyi temsil etme yükümlülüğüne talip olmasıdır. Milletin vekilliğini
üzerine almak istemesidir. Toplumu yönetecek kişilerin, yönetim işini başarı ile yürütecek ortalama seviyenin üzerinde bir bilgi ve yeteneğe sahip olması gerekir. Her zaman bu sağlanamasa bile, yönetim görevini yüklenecek kişilerin milletvekilliği ile bağdaşacak bir yapıda olması için birtakım koşullar konulmuştur.[1]
TBMM’nin, yani milletvekillerinin temel görevi kanun çıkarmak, karar almak ve hükümeti denetlemektir.
Buna rağmen Türkiye’de politikaya ilgi çok yüksektir. Bütün seçimlere katılım oranı, hep yüksek olmuştur. Bugüne kadar yerel ve genel seçimlerde, aday bolluğu yaşanmış ve yaşanmaya devam etmektedir. Manisa’da da aynı bolluk söz konusudur. Milletvekillerine gösterilen ilgi de bir o kadar yüksektir. Fakat milletvekilliği bitenler, milletvekilliği sonrası bir boşluğa düşmektedirler. Milletvekillikleri bitince çoğunun Ankara’da yaşamaya devam etmesinin nedenlerinden biri de bu ilgi eksikliğidir. Asıl yanlış olan, milletvekillerine gösterilen aşırı ilgidir. İşsizliğin olduğu bir toplumda milletvekilleri, iş ve aş kapısı olarak görülmektedir. Vatandaş, milletvekilini sevdiğinden değil, iş ve aş peşinde olduğundan bu yanlış davranışı sergilemektedir.
Bu çalışmada, TBMM’de görev yapan Saruhan ve Manisa milletvekilleri incelenmiştir. Saruhan ilinin adı, 24.10.1926 tarih ve 4248 sayılı Kararname ile Manisa olmustur.[2] Yani birinci ve ikinci dönem milletvekilleri için “Saruhan Mebusu’’ denilirken, 1927 seçimlerinden ve üçüncü dönemden sonra “Manisa Milletvekili” adlandırılması kullanılmaya başlanmıştır.
Çalışma sırasında Türkiye Büyük Millet Meclisi Albümü, Türk Parlamento Tarihleri ve TBMM Tutanakları temel kaynak olarak kullanılmıştır. Toplanan bilgiler, tablolar haline getirilmiştir. Ana tablolara dayalı olarak hazırlanan tablolar ve grafiklerle 1 920-2015 dönemi Manisa milletvekilleri üzerine bir analiz geliştirilmiştir. Ana tablolar, dönemin anlaşılması açısından bir fotoğraf sunmaktadır. Ana tablolardan çıkarılan ikincil tablolar ve grafikler, konunun açıklanmasına yardımcı olmaktadır.
TBMM Albümü’ndeki doğum ve ölüm tarihleri ile Türk Parlamento Tarihlerindeki tarihler, tam olarak örtüşmemektedir. Böyle durumlarda dipnotlarda farklılıklar belirtilmiştir. Kullanılan kaynaklar farklı olunca bulunan sonuçlar da farklılaşmaktadır. MERNİS’ten alınan bilgilerle milletvekillerinin TBMM’ye beyan ettikleri özgeçmiş arasında birebir örtüşme yoktur.
Ayrıca TBMM Albümü’nde veya Türk Parlamento Tarihlerinde ölüm tarihi bulunmayan milletvekillerinin ölüm tarihleri gazetelerden ve internet kaynaklarından temin edilmiştir. Adı geçen eserler hazırlandığı
zaman sağ olan milletvekilleri, sonraki zamanlarda vefat etmiş olabilmektedir.
TBMM’ye girdiği zaman bekar görünen bazı milletvekilleri de sonradan evlenmiş ve çocuk sahibi olmuştur. Bazıları da çocuk sahibi olmamıştır. Bazılarının çocukları sonradan ölmüştür. Bazılarının çocuk sayısı artmıştır. Bu yüzden çocuk sayılarında da değişiklikler görülmektedir.
Tabloların hazırlanmasında TBMM Albümü ile Türk Parlamento Tarihleri esas alınmıştır. Milletvekillerinin TBMM faaliyetlerinin belirlenmesinde TBMM Tutanakları kullanılmıştır.
Tablo-1: Dönemlere göre TBMM’nin çalışma dönemleri11
|
11 TBMM Albümü (1920-1950), cilt-1, TBMM Yayınlan, Ankara 2010, s.XV. |
10 | 2 Mayıs 1954 | 14 Mayıs 1954 | 1 Kasım 1957 |
11 | 27 Ek&m 1957 | 1 Kasım 1957 | 27 Mayıs 1960 |
12 | 15 Ekim 1961 | 25 Ekim 1961 | 10 Ekim 1965 |
13 | 10 Ekim 1965 | 22 Ekim 1965 | 12 Ekim 1969 |
14 | 12 Ekim 1969 | 22 Ekim 1969 | 14 Ekim 1973 |
15 | 14 Ekim 1973 | 24 Ekim 1973 | 5 Haziran 1977 |
16 | 5 Haziran 1977 | 13 Haziran 1977 | 12 Eylül 1980 |
17 | 6 Kasım 1983 | 24 Kasım 1983 | 29 Kasım 1987 |
18 | 29 Kasım 1987 | 14 Aralık 1987 | 20 Ekim 1991 |
19 | 20 Ekim 1991 | 6 Kasım 1991 | 24 Aralık 1995 |
20 | 24 Aralık 1995 | 8 Ocak 1996 | 18 Nisan 1999 |
21 | 18 Nisan 1999 | 2 Mayıs 1999 | 3 Kasım 2002 |
22 | 3 Kasım 2002 | 14 Kasım 2002 | 22 Temmuz 2007 |
23 | 22 Temmuz 2007 | 4 Ağustos 2007 | 12 Haziran 2011 |
24 | 12 Haziran 2011 | 28 Haziran 2011 | 7 Haziran 2015 |
25 | 7 Haziran 2015 | 23 Haziran 2015 | 1 Kasım 2015 |
26 | 1 Kasım 2015 | 17 Kasım 2015 | 24 Haziran 2018 |
Manisa Milletvekilleri Üzerine Bir Analiz 16
3 http://www.forumgercek.com/turk-tarihi/103475-tbmm-turkiye-buyuk-millet-meclisi- binalari.html.
4 http://www.ergir.com/2012/Ankara_Palas.htm.
[1] Gökalp İzmir, “Milletvekilliği Seçilme Yeterliliği ve Bu Sıfatın Kazanılması”, Yasama Dergisi, Sayı 18, Ankara 2011, s.51. (51-116)
[2] Düstur, 3. Tertip, Cilt: 7, 2. Baskı, Devlet Matbaası, Ankara 1944, s. 1681-1682.
[1] Türk Dil Kurumu, Güncel Türkçe Sözlük, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option= com_gts&arama =gts&guid=TDK.GTS.59c8b411b81457.64273576, (e.t: 25.09.2017).
[2] Mehmet Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, cilt-3, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993, s.243
[3] Türk Dil Kurumu, Güncel Türkçe Sözlük.
[4] Birol Ertan, “Siyaset İki Yüzlülük müdür”, http://www.gundem.be/tr/doc-dr-birol- ertan/siyaset-ikiyuzluluk-mudur, (e.t: 25.09.2017).
FACEBOOK YORUMLAR