Gagauz Cumhuriyetini 19 Ağustos 1990 günü toplanan kongre ilan etti.

Gagauz halkının ilk düşünce kulüpleri 1980’li yılların sonunda oluşmaya başladı. 21 Mayıs 1989 tarihinde Gagauz halkının temsilcilerinin ilk kongresi yapıldı. Örgütlenen sosyal hareket dağılmaya başlayan Sovyetler Birliğinden ayrılarak bağımsızlığın ilan edilmesini hedefliyordu. Güney Moldova’da 19 Ağustos 1990 günü toplanan kongre Gagauz Cumhuriyetini ilan etti. Bölgenin Moldova’dan ayrılmasını istemeyen merkezi yönetim cumhuriyete çok sayıda silahlı kuvvet ile Moldovalı gönüllü gönderdi. Bölge kanlı bir savaşın eşiğine gelse de müdahil olan Sovyet Kızılordusu sayesinde gerginlik durduruldu. Dört yıl boyunca tanınmayan bir devlet olarak varlığını sürdüren Gagauz Cumhuriyeti, 23 Aralık 1994 tarihinde yapılan referandumda Moldova’nın otonom bir bölgesi olması kararının çıkması üzerine şu an özerk bir bölge olarak tarihteki yerini koruyor.